Waar is het wel een witte kerst?

Voordat we ons 'rondje witte kerst' maken, gaan we eerst in op waarom de kerst bij ons zo zelden wit verloopt. Dat het bij ons niet vaak tot een witte kerst komt is goed te verklaren. Allereerst bevindt ons land zich op de 51e breedtegraad. Waar het in andere delen van de wereld (bijvoorbeeld Canada of Rusland) op deze breedtegraad vrij koud is met vaker sneeuw, daar wordt ons klimaat sterk beïnvloed door de warme golfstroom. Dankzij die golfstroom is het water ten westen van ons relatief warm. Dankzij de draaiing van de aarde en de ligging van de drukgebieden is de stroming bij ons ook nog eens overwegend westelijk, waardoor we over het algemeen een mild klimaat hebben.

Verder zien we in de klimatologie dat de dagen rondom kerst gemiddeld warmer zijn dan de periode er net voor en de periode er net na, zo rond de jaarwisseling. Dit heeft te maken met de 'kerstdepressie', een lagedrukgebied dat precies rond de kerstdagen vaak ons weerbeeld bepaald. Met de komst van dat lagedrukgebied staat er in Nederland rond de kerstdagen vaak een zuidwestelijke stroming waarmee milde lucht onze kant op wordt gevoerd. Daarbij regent het ook nog eens vaak.

Tenslotte hebben we ook nog eens een strenge definitie voor een witte kerst. Voor een officiële witte kerst moet op zowel de eerste kerstdag als de tweede kerstdag tijdens het meetmoment (8 uur 's ochtends) in De Bilt een gesloten sneeuwdek liggen. Tel deze strenge definitie op bij een mild zeeklimaat en de bijna jaarlijkse kerstdepressie, en je begrijpt dat een witte kerst zeldzaam is. De laatste officiële witte kerst bij ons vond plaats in 2010. Sinds het begin van de moderne meetreeks begin vorige eeuw kwam het slechts 8 keer tot een officiële witte kerst.

Witte kerst: op sommige plaatsen is dat de 'norm'

Waar Nederlanders zich soms obsessief bezighouden met de vraag wanneer het eindelijk weer tot een witte kerst komt, daar is een witte kerst op andere plekken de norm. Er zijn plaatsen, zelfs in Europa, waar gedurende deze periode van de winter eigenlijk altijd sneeuw ligt. Zo ligt in het hooggebergte in de Alpen altijd sneeuw rond deze tijd van het jaar. Ook in Lapland en de bergen van Scandinavië is het vrijwel altijd raak.

Buiten Europa is het natuurlijk ook altijd prijs in grote delen van Rusland (met name Siberië), de noordelijke helft van Canada en Alaska, Groenland en de bergachtige gebieden in Azië. Uiteraard is het op meer plekken wit tijdens kerst. Dit is slechts een greep uit de plekken waar deze tijd van het jaar altijd sneeuw ligt. En verder is er een nog groter gebied waar in sommige winters wel, en in sommige winters geen sneeuw ligt.

Dicht bij huis

Dicht bij huis zien we dit jaar in een groot deel van Scandinavië sneeuw. Verder ligt er sneeuw Met uitzondering van het zuiden van Zweden en sommige Noorse kustplaatsen is vrijwel het hele schiereiland bedekt onder een witte laag. De Baltische Staten doen ook lekker mee en ook in een klein deel van Oost-Europa lag gisteren sneeuw, zoals op de kaart hieronder te zien is. De kaart laat de sneeuwbedekking van gisteren (24 december) zien, maar in de meeste landen is de kerstavond op de 24e de belangrijkste kerstdag.

Uiteraard ligt ook in het overgrote deel van Rusland, Kazachstan en het noorden van Mongolië en China sneeuw. In het Alpengebied ligt ook sneeuw, maar opvallend weinig voor de tijd van het jaar.

Alpen opvallend sneeuwarm

In de Alpen was eerder dit winterseizoen sneeuw gevallen. In november lag in veel skiresorts al een mooie laag sneeuw. Het zachte weer heeft de afgelopen dagen echter zeer veel sneeuw doen verdwijnen. Regen, een vorstgrens tot boven de 3000 meter, föhnwind en in de dalen temperaturen dik in de dubbele cijfers hebben de sneeuw flink aangetast. De meeste dalen liggen er zelfs vrijwel sneeuwvrij bij. Het kerstgevoel is daarom ook in de Alpen ver te zoeken. Uiteraard liggen de hogere gebieden er wel besneeuwd bij.

Levensgevaarlijke sneeuwval VS en Japan

De VS werd eerder deze week getroffen door een extreme koude-uitbraak. Met deze kou-uitbraak viel er op veel plekken sneeuw, en het vroor tot in Florida en Mexico aan toe. Niet geheel verrassend ligt er dan dus ook in een groot deel van de VS sneeuw. De sneeuwbedekking was daar dus ook een stuk groter en verder naar het zuiden dan normaal het geval is: zelfs zo ver zuid als in de staten New-Mexico en Oklahoma ligt sneeuw (zie onderstaande afbeelding).

Op veel plekken aldaar dus een witte kerst. Of daar overal ook echt sprake is van een kerstsfeer is nog maar de vraag. De sneeuwstorm neemt in de regio van de Grote Meren letterlijk levensgevaarlijke vormen aan. Meer dan een meter sneeuw bij windstoten tot 120 km/uur zorgt ervoor dat wegen onbegaanbaar zijn, hulpdiensten niemand kunnen helpen en mensen hun familie niet op kunnen zoeken.

In Japan is ook sprake van een witte kerst. In veel delen van het land was de afgelopen week sprake van intense sneeuwval. Op meerdere plekken is de sneeuw ruim een meter hoog. In Yamagato viel zelfs 2,20 meter sneeuw! Helaas ging de sneeuwval daar ook gepaard met slachtoffers en overlast: 14 mensen kwamen om het leven, 80 raakten gewond en 20.000 huishoudens kwamen zonder stroom te zitten.

Zomer op zuidelijk halfrond - verloopt kerst daar ooit sneeuwrijk?

Op het zuidelijk halfrond is de sneeuwbedekking in het algemeen minder groot dan op het noordelijk halfrond. Met uitzondering van Antarctica komt het er namelijk niet op veel plaatsen tot sneeuw. Dit valt te wijten aan het feit dat het overgrote deel van het zuidelijk halfrond uit oceaan bestaat. Het landoppervlak dat er wel is, ligt vrij ver van het poolgebied af.

In de winter op het zuidelijk halfrond (dan is het zomer bij ons), zie je soms sneeuw in het zuiden van Zuid-Amerika en in de bergen van Nieuw-Zeeland en Tasmanië. Nu het op het zuidelijk halfrond zomer is, blijft sneeuw daar dus beperkt tot Antarctica en de hooggebergten.

Voor een witte kerst is het noordelijk halfrond dus the place to be. En om je kansen op een witte kerst te vergroten kun je het best op zoek naar plekken met een meer continentaal klimaat, op een hogere breedtegraad óf in het hooggebergte.