De machtige poolwervel doet zijn werk

Kouder dan normaal is het vandaag alleen in de oostelijke helft van de VS, in het noordoosten van Canada, op Groenland en in delen van Siberië, het westelijke deel van Rusland en het noorden van Scandinavië. De rest van Europa, grote delen van Azië (min de noordelijke helft van India waar het wel koud is), de noordelijke helft van Afrika, de rest van Canada en het oosten van de VS hebben temperaturen die veel hoger dan normaal zijn en datzelfde geldt voor grote delen van het Noordpoolgebied.

Warm noordelijk halfrond

De totale afwijking op het noordelijk halfrond is bijna anderhalve graad in de plus. Dat is een indrukwekkende anomalie. Het komt allemaal doordat de supersterke poolwervel, de straalstroom in de stratosfeer rondom het arctische gebied, de boel eronder in beweging heeft gekregen. De geblokkeerde drukverdeling, die we gedurende de eerste weken van december nog hadden en waarin koude lucht vanuit het poolgebied makkelijker naar het zuiden kon uitbreken, is doorbroken. Nu de golven in de straalstroom snel bewegen, is het vooral de warme lucht die naar het noorden stroomt en de temperaturen op veel plaatsen flink heeft laten stijgen. Op de plekken waar de kou naar het zuiden komt, is het nog wel koud, maar die plekken zijn wereldwijd ernstig in de minderheid.

Opvallend is het wisselvallige weer bij ons en in Zuid-Scandinavië. Lagedrukgebieden hebben hier vrij spel en brengen steeds nieuwe storingen met bewolking en regen aan land. Daar waar de zachte lucht op de koudere botst, die in de noordelijke helft van Scandinavië nog wel aanwezig is, komt de neerslag als sneeuw omlaag. Verder vallen de Alpen op, waar het steeds zacht is en daardoor vooral aan de noordkant erg lastig voor wintersporters. In het zuiden van Europa is het door de hogedrukgebieden juist erg droog.

Door het zachte weer is de sneeuw tot diep in Rusland teruggedrongen. In het oosten van Europa en in het westen van Rusland komen we dan ook flink wat sneeuw tekort ten opzichte van normaal. Overigens geldt datzelfde voor het noordoosten van de Verenigde Staten.

Nat westen VS

Aan de andere kant van de Oceaan is het natte weer in het westen van de VS bijzonder. Langs de hele westkust brengen storingen, die vanaf de Grote Oceaan het land op komen, er steeds weer regen en in de bergen sneeuw. Dat is opvallend, want juist een staat als Californië heeft al jarenlang met een intense droogte te kampen. Door de regen van de laatste tijd, is de grond er in de gebieden direct aan zee echter verzadigd geraakt en kan de vele regen, die de komende tijd wordt verwacht, niet goed meer weg. De grote stuwmeren, zoals Lake Mead en Lake Powell, die door de droogte van de laatste jaren historisch laag staan, reageren nog niet echt op de regen, maar kunnen straks wel een zet in de goede richting krijgen als de sneeuw in de bergen gaat smelten. Want daar is deze winter al veel gevallen.

In Europa kom de straalstroom vanaf het komende weekend iets zuidelijker te liggen, doordat de hogedrukgebieden boven het zuiden van Europa wat aan activiteit inboeten. Lagedrukgebieden kunnen hierdoor hun activiteit verder naar het zuiden uitbreiden. Ook de Alpen komen hierdoor binnen het bereik van de bijbehorende storingen, met hun bewolking en hun neerslag, die tot op lagere hoogte in de vorm van sneeuw kan vallen. En dat komt weer door de langzaam wat kouder wordende lucht. Goed nieuws voor de pistes dus.

Middellandse Zeegebied

Sommige van de storingen weten ook het Middellandse Zeegebied te bereiken, waardoor zelfs de landen daar (van Portugal in het westen tot Turkije in het oosten) eindelijk weer een beetje neerslag kunnen verwachten. In Italië, Griekenland en vooral in de kustgebieden van Turkije is dat later in de periode zelfs behoorlijk wat. En dat is voor die gebieden, die nog steeds door grote droogte worden getroffen, alleen maar heel goed nieuws.

Voor wat de poolwervel betreft, lijkt het erop dat die behoorlijk sterk blijft. Het ‘machtige’ gaat er de komende tijd misschien een beetje vanaf, het tempo van de westenwinden in de stratosfeer blijft wel op zijn minst normaal en daarmee ruimschoots sterk genoeg om het karakter van het winterweer op het noordelijk halfrond de komende tijd nauwelijks te laten veranderen. We hoeven hier voorlopig dan ook niet op winterweer te rekenen.