December 2022 was een maand met twee gezichten

De laagste temperaturen werden in de periode tussen 12 en 18 december gemeten. Het koudst was het in de vroege ochtend van 14 december, toen in Eelde op normale waarnemingshoogte -10,6 graden en op de vliegbasis Twenthe bij Enschede -10,5 graden werd aangetekend. In een duinpan bij Castricum aan Zee maten vrieskoujagers Pieter Bliek en Karel Holvoet onofficieel zelfs zeer strenge vorst, met -17,1 graden.

Gedurende de vorstperiode kwam Arcen van 13 tot en met 17 december tot vijf opeenvolgende ijsdagen, op 18 december steeg het kwik er tot 0,0 graden en werd ijsdag zes net gemist. Hoofdstation De Bilt tekende 2 ijsdagen - dagen waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt blijft - aan. Het warmst deze maand was het op oudejaarsdag, toen de temperaturen op veel plekken stegen naar 15 tot 18 graden. Verscheidene records werden verbroken.

Noordwesten de meeste zon

Voor wat het aantal zonuren betreft, sprong het noordwesten eruit, waar de zon duidelijk meer scheen dan gebruikelijk. Den Helder bijvoorbeeld kwam bijna op 90 zonuren uit, ongeveer 30 meer dan gebruikelijk. In de rest van het land scheen de zon ongeveer het gebruikelijke aantal uren, in het zuidoosten kwamen we enkele uren tekort. Arcen noteerde 42 zonuren.

Toen de decembermaand begon, lag een hogedrukgebied boven Scandinavië en waaide er in Nederland een oostelijke tot noordoostelijke wind. Hoewel de temperaturen duidelijk onder normaal lagen, was het niet heel koud. Op sommige plaatsen kwam het wel tot vorst, maar niet in het hele land. Omdat de aangevoerde lucht bovendien erg vochtig was, hadden wolken vaak de overhand en beef het de hele dag grijs en soms ook mistig. Daar waar de zon er even doorkwam, werd het nog ruim 5 graden. Op andere plaatsen kwam het kwik maar enkele graden boven nul. En in combinatie met de wind was het waterkoud.

Winterse buien

Vanaf 5 december waaide de wind een aantal dagen naar richtingen tussen west en noord en stroomde wat warmere lucht vooral de kustgebieden binnen. Daar vielen af en toe buien, soms ook met een winterse lading. In het binnenland drongen die buien meestal niet door. Werd het overdag een paar graden warmer, in de nachten kwam het op plaatsen waar het opklaarde nog steeds geregeld tot lichte en later ook tot matige vorst.

Vanaf vrijdag 9 en zaterdag 10 december draaide wind overal naar het zuiden en kwam de aanvoer van relatief wat zachtere lucht vanaf de Noordzee weer tot staan. Opnieuw ontstonden mist en laaghangende bewolking. In de oostelijke helft van het land bleef het zaterdag 10 december dan ook op veel plaatsen de hele dag vriezen. Daarbij viel uit de mist hier en daar wat lichte sneeuw. Een dag later kwam het overal weer iets boven nul.

Matige vorst

Op 12 en 13 december bleef de wind aflandig en klaarde het weer op. In de nachten kwam het nu op uitgebreide schaal tot matige vorst, overdag bleef het op veel plaatsen vriezen. Ook De Bilt noteerde op 13 december zijn eerste ijsdag, met een maximumtemperatuur onder nul. In de nacht daarna werden de laagste temperaturen van de maand gemeten en vroor het hier en daar streng. In De Bilt werd het -7,7 graden.

Opnieuw draaide de wind naar richtingen tussen west en noord, waardoor het vooral in de kustgebieden overdag wat warmer werd. Daar trokken enkele buien van zee binnen. In het binnenland bleef het meest droog, maar was het ook wat vaker bewolkt. Het bleef in de nachten vriezen en op steeds meer plaatsen was het ijs dik genoeg om op slootjes, ondiepe uiterwaarden en natuurijsbanen te schaatsen. In Burgum werd in de avond van 14 december de eerste natuurijsmarathon gehouden. Meer kwamen er daarna niet.

IJsdagen

Toen een hogedrukgebied boven Duitsland de wind in Nederland in het weekend van 17 en 18 december opnieuw in de zuid- tot zuidoosthoek bracht, zette de kou nog één keer aan. Opnieuw vroor het in de nachten op veel plaatsen matig en in Hupsel en Woensdrecht nog een keer streng, met temperaturen net beneden -10 graden. Meerdere stations, waaronder De Bilt, konden nog een ijsdag aantekenen en Arcen maakte zijn serie van 5 aaneengesloten ijsdagen compleet. Een zesde kwam er vervolgens dus net niet.

In de avond van 18 december en in de nacht naar de 19e werd de koude lucht met ijzel verdrongen. Het KNMI vaardigde een code oranje uit en op de wegen kwam het in het hele land tot glijpartijen en ongelukken met vooral blikschade tot gevolg. Daarna was het gedaan met de kou. Het weer sloeg om en werd een stuk wisselvalliger. Bijna dagelijks passeerde wel een gebied met regen of een paar buien, in de droge perioden tussendoor liet ook de zon zich wel even zien. De zuidelijke tot zuidwestelijke wind nam flink toe en werd aan zee steeds vaker hard en soms zelfs stormachtig. Meteen al vonden de temperaturen daarbij weer de dubbele cijfers en, op een enkele wat koelere dag na, lukte dat de rest van de maand vervolgens vrijwel dagelijks. Daarbij liepen de regenhoeveelheden flink op.

Warm jaareinde

Tijdens de kerstdagen viel op eerste kerstdag regen, tweede kerstdag kwam – na nog enkele buien in de ochtend, vooral in de middag de zon erdoor. De laatste dagen van het jaar verliepen sterk wisselvallig. Vaak regende het of vielen een paar buien, er was steeds veel wind en de temperaturen schommelden steeds rond 10 graden. Op weg naar de jaarwisseling gingen de temperaturen alleen maar verder omhoog. Om tijdens de jaarwisseling op de valreep nog recordwaarden te halen. Met bijna 16 graden was Oudejaarsdag officieel de warmste decemberdag ooit gemeten in De Bilt. Met een minimumtemperatuur van 13,4 graden in Maastricht was het landelijk de warmste decembernacht ooit gemeten. De 17,6 graden die overdag werd gemeten in Ell en Arcen was bijna een recordhoge temperatuur voor december. Er volgde wel een recordwarme jaarwisseling.

We gingen kletsnat het jaar uit, want op 31 december viel in het Brabantse Megen en Oudenbosch maar liefst 43 mm. Gemiddeld over het land viel 85 mm en dat is ongeveer normaal. Megen was ook het natst met 130 mm over de hele maand. In Akkrum viel 47 mm.

Normaal aantal sneeuw- en ijsdagen

In de koude eerste helft van December viel op 11 dagen ergens in het land sneeuw en dat is precies normaal. De temperatuur daalde 12 keer onder het vriespunt tegen 11 vorstdagen normaal. Het kwam 6 keer tot matige vorst, terwijl de temperatuur normaal 3 keer onder -5 graden zakt. Op 2 dagen bleef het vriezen en dat is een normaal aantal ijsdagen.