Foto gemaakt door Elize van Kleij - Lelystad - Noorderlicht, eerder dit voorjaar, gezien vanuit Lelystad.
Foto gemaakt door Elize van KleijLelystadNoorderlicht, eerder dit voorjaar, gezien vanuit Lelystad.
Nu

Wolken en regen stonden fraai noorderlicht in de weg

Het is dat het de afgelopen nacht regende en dat het lang bewolkt was, anders hadden we mogelijk op grote schaal noorderlicht kunnen zien. Nu lukte het alleen op kleinere schaal en wel aan de westkust, toen de regen voorbij was en de bewolking brak. Ook vanavond en de komende nacht is er een, zij het kleine kans op noorderlicht.

Het komt op onze breedtegraden niet vaak voor dat we het noorderlicht, of Aurora Borealis, kunnen waarnemen, maar soms is het noorderlicht sterk genoeg om het toch te zien. Met het blote oog lukt dat hier vaak nauwelijks, maar door de lens van een camera kan de verkleuring in de lucht soms toch wel prachtig waargenomen worden. Veel feller is het noorderlicht vaak in het hoge noorden, richting de noordpool zichtbaar.

Maar de afgelopen nacht was het noorderlicht zo fel, dat het waarschijnlijk ook met het blote oog te zien zou zijn geweest, en dat misschien wel in heel Nederland en België. De Kp-index, een maat voor de mogelijke sterkte van het noorderlicht, bedroeg even 9, daar waar in Nederland 6 sterk genoeg is om kans op noorderlicht te maken.

Zonnestorm

De activiteit van het noorderlicht hangt nauw samen met de activiteit van de zon. Als er aan het oppervlak van de zon uitbarstingen plaatsvinden, zoals nu het geval is, wordt er in één keer een 'wolk' met die geladen deeltjes het heelal 'ingesmeten'.

Als zo'n explosie (ook wel zonnestorm of zonnevlam genoemd) op de aarde gericht staat, kan dit, als de deeltjes de bovenkant van onze atmosfeer binnendringen, voor spectaculair noorderlicht zorgen. En hoe meer deeltjes en hoe sneller de deeltjes in de atmosfeer terecht komen, des te hoger de activiteit van het noorderlicht.

Vooral in een band rondom het arctisch en antarctisch gebied, waar de geladen deeltjes door het aardmagnetisch veld de atmosfeer in worden getrokken, levert dat in het winterhalfjaar geregeld een waar spektakel op, waarbij een schitterend, bewegend lichtgordijn in de lucht te zien is. In de zomer is het poollicht in het arctisch gebied niet waar te nemen, omdat het daar dan 24 uur per dag licht is. Het poollicht, ook wel aurora borealis genoemd, kent ook een zuidelijke variant: aurora australis, dat rond de zuidpool te zien is.

Soms ook tot in Nederland

Het noorderlicht is op het noordelijk halfrond dus vooral te zien in noordelijk gelegen landen of gebieden, waaronder Lapland, Rusland en delen van Alaska en Canada, maar bij een hogere activiteit kan het ook verder naar het zuiden te zien zijn, tot in Nederland aan toe. Grote delen van Scandinavië beleefden de afgelopen tijd regelmatig fraai noorderlicht.

De veroorzaker van het noorderlicht van nu zijn meerdere uitbarstingen, die zich de afgelopen dagen aan het oppervlak van de zon hebben voorgedaan. Die zon is op dit moment zeer actief, er zijn vele zonnevlekken zichtbaar. Mogelijk is nog een wolk met geladen deeltjes onderweg naar de aarde. De sterkte ervan is wel minder dan die van de wolk in de afgelopen nacht, maar het is niet ondenkbaar dat in het noorden toch noorderlicht te zien is.

Zon is zeer actief

De zon is op dit moment zeer actief. Rond het jaar 2025 wordt een nieuw zonnevlekkenmaximum bereikt. Dat maximum wordt een stuk actiever dan eerst verwacht. Oorspronkelijk leek alles op een zeer zwak maximum te wijzen, zwakker nog dan het vorige dat we alweer een tijdje achter de rug hebben. Binnen de gemeenschap van zonnevolgers ontstond de afgelopen jaren al een discussie, over of die aanname mogelijk fout was. Een groeiend kamp aan deskundigen verwachtte een maximum dat een stuk actiever zou uitpakken. Inmiddels lijkt het erop dat zij gelijk hebben gehad.

Reinout van den BornChef Redactie