Straalstroom is schuldig aan het wisselvallige zomerweer
Al sinds het najaar is het in Nederland vrijwel continu wisselvallig. Een droge periode van een aantal aaneengesloten dagen is nauwelijks meer voorgekomen sinds oktober vorig jaar. De oorzaak van het regenachtige weer vinden we bij de straalstroom.Storingen blijven hangen
De polaire straalstroom is een rivier van wind op een hoogte van ongeveer 10 km in de atmosfeer. Het waait met enorme snelheden op hoge breedtegraad en beïnvloedt weerpatronen in onder andere Noordwest-Europa. De straalstroom kan sterk meanderen afhankelijk van temperatuurverschillen tussen hoge en lagere breedtegraden.
Drukgebieden vormen in de kronkels van de straalstroom en bewegen met de westenwind mee. Bron: Weer&Radar
Hoge en lage drukgebieden ontstaan in de kronkels (troggen en ruggen) van de straalstroom en worden van west naar oost meegevoerd. Als de straalstroom sterk meandert, wordt de beweging geblokkeerd en blijven de drukgebieden langer op hun plek liggen. Zonder meanders wisselen de weersystemen elkaar sneller af. Een zwakke straalstroom zorgt dus voor aanhoudende weersituaties en blokkades met lange droge of juist natte perioden. Het ligt aan de positie van de meanders of we in West-Europa warme, droge lucht krijgen uit het oosten of zuiden, of koude en natte lucht uit het noorden of westen.
Vanwege de snelle opwarming van de polaire gebieden is de straalstroom mogelijk afgezwakt en meer gaan meanderen. Dit artikel van vorig jaar gaat daar dieper op in.
De situatie tot nu toe
Als de straalstroom in de buurt van de Benelux ligt, worden storingen vanaf de Atlantische Oceaan meegevoerd naar West-Europa. Dat brengt wisselvallig weer en soms veel wind mee. De afgelopen tijd bleef een trog van de straalstroom regelmatig onder de Benelux hangen, waardoor ons weer voortdurend bepaald werd door lagedrukgebieden. Dit gaat gepaard veel met wolken, regen en koelere temperaturen.
Andersom kan het ook. Ligt een rug ten noorden van Nederland, dan waait een warme wind uit het oosten onze kant op. Daarmee is het vaak droog, zonnig en warm, bijvoorbeeld in de zomers van 2020 en 2022.
In de zomer en herfst van 2018 zorgde een blokkerend hogedrukgebied voor langdurige droge en zachte weersomstandigheden in West-Europa. Bron: Noodweer Benelux
Contrast Noord- en Zuid-Europa
Het temperatuurcontrast tussen Noord- en Zuid-Europa bepaalt deels de sterkte van de straalstroom. De straalstroom is een scheiding tussen warme lucht in het zuiden en koude lucht in het noorden. Een groot contrast heeft een krachtige stroming tot gevolg, wat vooral in het najaar gebeurt als de noordelijke gebieden sterk afkoelen en het zuiden langduriger warm blijft.
Een blokkerend hogedrukgebied lag de afgelopen weken boven Zuidoost-Europa en veroorzaakte daar een intense hittegolf. In het noordwesten van Europa zagen we het omgekeerde: storingen bleven komen en gaan. De grens tussen de twee weersystemen bleef ongeveer op zijn plaats. Dit heeft te maken met het contrast in temperaturen van de lucht boven de Middellandse Zee en de westelijke Atlantische Oceaan. De Middellandse Zee is buitengewoon warm, terwijl wateren nabij West-Europa achterblijven in temperatuur. De lucht stroomt over het water en neemt de temperatuur over, waardoor er een contrast vormt tussen de gebieden. Het vormt een natuurlijke bron voor de ligging van de straalstroom. Op die plaats blijft het patroon zichzelf in stand houden.
De straalstroom lag op 13 juli erg zuidelijk. West-Europa lag in een trog en kreeg te maken met storingen, terwijl het oosten in een rug lag en daar een hardnekkig hogedrukgebied vormde. Bron: Reddit
