Koelere periode, maar nog steeds zonder regen

Kou-uitbraak

Boven Noord-Europa tekent zich op de weerkaarten een grote temperatuurafwijking af, afkomstig van een bel koude lucht die vanaf de Noordpool naar zuidelijke breedtegraden stroomt. Het is de eerste uitbraak van koude poollucht als gevolg van de plotselinge stratosferische opwarming (sudden stratospheric warming; SSW) van begin maart. De temperatuur in de stratosfeer steeg binnen korte tijd tientallen graden en de stroming van de poolwervel keerde om van richting: van westelijk naar oostelijk. Zulke verstoringen bereiken uiteindelijk de troposfeer en verstoren de straalstroom. Er vormen dan vaak hogedrukgebieden in de omgeving van IJsland, waardoor noordpoollucht zuidwaarts stroomt richting Europa. Deze week speelde dit af en stroomde met een noordenwind koude lucht naar Noord-, Centraal- en Oost-Europa. Een deel van de kou bereikte ook Nederland, waardoor het hier sterk afkoelde ten opzichte van een paar dagen eerder.

Een bel met koude noordpoollucht stroomde dit weekend naar delen van Europa. Bron: Wetterzentrale (ECMWF model)

Blijvend zonnig en droog

De noordoostenwind brengt erg droge lucht mee. De relatieve luchtvochtigheid haalde zondag een maximum van 60% en lag overdag net boven de 30%. De komende dagen ligt dit percentage iets hoger, maar is het nog steeds een vrij droge en schrale lucht. Omdat het zo’n droge luchtsoort is, ontstaat nauwelijks bewolking. Het weerbeeld wordt dus getekend door veel zon, maar de lucht voelt relatief koel.

Eind volgende week meer bewolking

Vanaf dinsdag bevindt Nederland zich aan het randje van de koudere luchtsoort en komt zachtere lucht weer wat dichterbij. Dat is te merken aan de temperatuur, die langzaam weer iets stijgt. In het weekend van 12 april komt de dagtemperatuur rond de 15 graden uit. Tegelijkertijd neemt de kans op bewolking en neerslag toe door een draaiing naar een zuidwestelijke windrichting. Dit komt omdat het hogedrukgebied richting het einde van de week afzwakt en lagedrukgebieden de regie overnemen. Op dat moment wordt het wisselvalliger en bereiken enkele neerslaggebieden onze omgeving.

Na volgend weekend weer regen? Het Europese weermodel berekent neerslaggebieden die naar Nederland bewegen. Bron: Wetterzentrale (ECMWF model)

De natuur snakt naar regen

De zonkracht in april loopt op en daardoor verdampt veel water uit de bodem. Ook bomen en struiken verliezen water door evapotranspiratie. Vanaf eind februari heeft het nauwelijks meer geregend in Nederland en maart was zelfs recorddroog. Het neerslagtekort van de periode 1 januari tot en met 31 maart is 48 millimeter. Normaal wordt het neerslagtekort bijgehouden in het droogteseizoen van 1 april tot en met 30 september.

Het gevolg van de kleine hoeveelheid neerslag in februari en maart is dat de natuur steeds verder uitdroogt en veel vatbaarder is voor brand, wat de afgelopen weken goed te merken was. In heel maart werden tientallen natuurbranden gemeld. Onder andere in Weert, op de Sallandse Heuvelrug en in Zeeuws-Vlaanderen gingen grote gebieden in vlammen op. Door de droogte en soms harde wind kon het vuur zich snel uitbreiden. In meerdere regio’s geldt een verhoogd risico op natuurbranden, die vaak ontstaan door (onbewust) menselijk handelen. De kleinste vonken van een barbecue of sigaret kunnen al een brand veroorzaken. Door een oefening van Defensie brandde deze week bij Ede een gebied ter grootte van 130 hectare af. Zolang de lucht droog blijft, neemt het brandgevaar alleen maar toe. Een paar goede buien kunnen al veel doen tegen het verder verdrogen van de natuur, maar zo veel regen zit nog niet in de verwachtingen. Op dit moment geld in heel Nederland een natuurbrandrisico van fase 2 (‘extra alert’).