Waarom voelt deze vochtige lucht eigenlijk zo koud?

Toevallig moest ik er gisteren nog aan denken. Een week eerder fietste ik met plezier door de weilanden naar mijn bestemming. De zon scheen, er was weinig wind en het was aangenaam om buiten te zijn. Gisteren (of eigenlijk dit hele weekend) was dat plaatje heel anders. Wederom waaide het nauwelijks, maar mist en lage bewolking domineerden de lucht en er was geen zonnestraal te bekennen. De lucht voelt vochtig en na één stap buiten wist ik het al: vandaag pak ik de auto. Dat het dan waterkoud aanvoelt, is voor mij niets nieuws. Maar de achterliggende (natuurkundige) verklaring voor de lage gevoelstemperatuur bij een hoge luchtvochtigheid had ik eigenlijk nooit zo over nagedacht. Eenmaal weer thuis deed ik er gelijk onderzoek naar – onder het genot van een kopje warme thee.

Warmteverlies

Water heeft een grote warmtecapaciteit, wat betekent dat het veel energie kost om water op te warmen. Vochtige lucht onttrekt meer warmte aan je lichaam dan droge lucht. Ook geleidt vochtige lucht warmte beter dan droge lucht door de aanwezige waterdamp. In lucht met een hoge relatieve vochtigheid wordt de warmte van je lichaam sneller naar de omgeving afgevoerd. Hierdoor koelt je lichaam sneller af en voelt het kouder. Dit effect is kleiner bij erg koude lucht, omdat daarin een kleiner percentage waterdamp kan zitten. De invloed die het op de warmteoverdracht kan hebben is daarom eigenlijk vrij gering.

Minder isolerende werking

Op vochtige dagen dringt de lucht gemakkelijker door je kleding. Waterdamp in de lucht kan op je huid of op de stof condenseren, waardoor kleding nat wordt en het minder goed in staat is om je lichaam warm te houden. Natte kleding verliest snel zijn isolerende werking, waardoor je lichaamswarmte naar de omgeving ontsnapt.

Bij droge lucht condenseren waterdruppels niet op de stof en blijft je kleding droog. De isolatielaag blijft dan intact en je lichaamswarmte wordt beter vastgehouden. Vaak maakt dit droge lucht beter te verdragen, ook al is het even koud of zelfs kouder dan in vochtige lucht.

Windchill

Vochtige lucht gaat vaak gepaard met wind. In de wind kan het een stuk kouder aanvoelen dan in een luwte, ook wel ‘windchill’ genoemd. Je lichaam koelt af in de wind omdat de warme luchtlaag dicht bij je huid als het ware weggeblazen wordt. De menselijke ervaring van warmteverlies door wind en een hoge luchtvochtigheid wordt uitgedrukt in de gevoelstemperatuur. Hoe groter het verschil tussen de gemeten luchttemperatuur en de gevoelstemperatuur, hoe meer warmteverlies.

Warmer in de zon

Dat het warmer aanvoelt als de zon schijnt, klinkt misschien nogal wiedes. Toch hangt dit ook samen met het verschil in het verdragen van ‘natte’ of ‘droge’ kou. Droge, koude dagen zijn vaak zonniger omdat minder waterdamp kan condenseren tot wolken. De zonnestraling verwarmt jou en oppervlakken om je heen, wat warmteoverdracht veroorzaakt. De omgeving voelt daardoor warmer aan.