Aantal witte dagen gehalveerd

Sinds 1930 worden betrouwbare sneeuwdekmetingen gedaan in ons land. Wanneer sneeuw blijft liggen spreken we van een sneeuwdek. Dit sneeuwdek hoeft dus geen gesloten sneeuwdek te zijn. Soms liggen er sneeuwresten kleiner dan 1 cm en soms komen door de wind flinke sneeuwduinen tot ontwikkeling, terwijl verderop alles is weggeblazen.

Er komen jaren voor met geen of maar enkele sneeuwdekdagen, maar er zijn ook jaren met wel 50 of meer dagen met een sneeuwdek! Dit soort jaren zijn zeldzaam en kwamen in de vorige eeuw slechts één keer in 14 jaar voor. Door de opwarming van het klimaat zijn dit soort winters deze eeuw niet meer mogelijk. Het gemiddelde aantal sneeuwdekdagen is afgelopen 30 jaar bijna gehalveerd. Op het officiële meetpunt in De Bilt is een afname te zien van 23 naar 11 dagen met een sneeuwdek. Dit is nog een forsere daling dan het landelijk gemiddelde.

Twenthe en Vaals 14 sneeuwdekdagen minder

Het witte goud verdwijnt het snelst in Twente en de Limburgse heuvels. Zo telde weerstation Twenthe 30 jaar geleden nog 28 dagen met een sneeuwdek, tegenwoordig is dit aantal afgenomen tot 14 sneeuwdekdagen. In de Limburgse heuvels nabij Vaals lag voorheen op ruim 30 dagen per jaar een sneeuwdek. Afgelopen 30 jaar is dit aantal gedaald tot 18 en daarmee tellen de Limburgse heuvels nu net zoveel sneeuwdekdagen als de Hoge Veluwe nabij Kootwijk. Vroeger was het in Zuid-Limburg vaker wit dan op de Veluwe.

Tussen 1961 en 1990 telde de Zeeuwse kust met gemiddeld 12 sneeuwdekdagen het laagste aantal van ons land. In het huidige klimaat haalt een groot deel van Nederland die 12 dagen niet meer en is het aantal witte dagen in Zeeland gehalveerd naar 6. Een pak sneeuw begint langzamerhand bijzonder te worden en in de toekomst zet deze daling door. Aan het eind van deze eeuw worden groene winters de norm, zeker in Zeeland.

Als we kijken naar het aantal dagen waarop er ergens in Nederland sneeuw ligt in het winterseizoen, dan was dit aantal dagen tussen 1961 en 1990 gemiddeld 51. Afgelopen 30 jaar is dit aantal snel afgenomen naar 32. Een forse daling, maar nog geen halvering. Dit komt omdat er tegenwoordig zeker nog wel sneeuw ligt in de winter, maar vaak een klein beetje verspreid over het land. Vroeger was dit soms wekenlang een dik pak sneeuw in het hele land.

Winter van 1963 bijna 3 maanden wit!

In de strenge winter van 1963 lag er een pak sneeuw vanaf vóór kerstdagen tot in maart. De winter telde gemiddeld over het land maar liefst 73 dagen met een sneeuwdek, een absoluut record! Het aantal witte dagen varieerde landelijk van 57 in het Zeeuwse Kerkwerve tot 84 in Groningen. Op 93 dagen lag er ergens in Nederland een sneeuwdek en deze periode was aaneengesloten van 21 december tot 10 maart.

Op een tweede plek vinden we de winter van 1979 met landelijk 60 sneeuwdekdagen. Op de meest sneeuwrijke plek van het land – Leeuwarden - lag op 85 dagen sneeuw. Die winter was een winter van het noorden. Het zuiden deed met veel sneeuwsituaties niet mee. Rotterdam telde deze winter ‘slechts’ 29 witte dagen. Door het witte noorden lag er toch nog op maar liefst 101 dagen ergens in het land sneeuw. Deze reeks was aaneengesloten van 30 december tot 11 maart. Op de 3e plaats vinden we de winter van 1942 met landelijk 59 witte dagen en op nummer 4 volgt 1939 met 56 dagen met een sneeuwdek. De top-5 wordt afgesloten door de koude kwakkelwinter van 1970 met 55 sneeuwdekdagen, maar Leeuwarden pakte wel een landelijk record met op 89 dagen een sneeuwdek. Vanaf 25 november 1969 tot 15 januari was het wel ergens in het land wit en ook daarna nog op de meeste dagen, tot en met 11 april. Uiteindelijk was het op 117 dagen ergens in ons land wit, een periode van ruim 4 maanden! Ook deze winter hield vooral huis in Noord-Nederland. In Rotterdam bleef de sneeuw vaak niet liggen en was het slechts 16 dagen wit, wat een verschil met Friesland!

Een 6e plek voor 2010

De winter van 2010 telde gemiddeld over het land op 43 dagen een sneeuwdek en dat is goed voor een 6e plek in de top-10 sinds 1930, een knappe prestatie. In het Groningse Ter Apel lag op maar liefst 54 dagen een sneeuwdek (hoogste aantal sinds 1987). Aan de westkust stelde de winter qua sneeuwbedekking minder voor, vliegbasis Valkenburg noteerde 23 dagen met een sneeuwdek. Op 71 dagen lag er ergens in ons land sneeuw.

Drie jaren zonder sneeuwdek

Slechts drie jaren kwam het niet tot een sneeuwdek (gemiddeld over het land). Dit gebeurde voor het eerst in 1990, daarna volgden 2014 en 2020. Afgelopen winter was de sneeuwarmste winter ooit. Ten noorden van de grote rivieren kwam het op vrijwel geen één plaats tot een sneeuwdek. In het zuiden gebeurde dat op sommige plaatsen op één dag en de Limburgse heuvels noteerden in februari 2 witte dagen. Op 3 winterdagen lag er ergens in het land sneeuw, tegen 4 dagen in de winter van 2014. Tegen het einde van deze eeuw zal dit normaal zijn geworden. Tot die tijd komen er vast nog wel een paar sneeuwwinters voorbij, maar winters met meer dan 50 sneeuwdekdagen zijn verleden tijd.

Opvallend was de winter van 1983. Terwijl het op sommige plaatsen in West-Brabant en in Zeeland groen bleef, lag er in de Limburgse heuvels bijna een maand sneeuw.

Vroegste en meest late sneeuwdek

Sneeuw blijft tegenwoordig steeds later liggen. Tussen 1961 en 1990 was het op 22 november gemiddeld voor het eerst ergens in ons land wit. Tussen 1991 en 2020 is deze datum verschoven naar 3 december, bijna 2 weken later dus. Daarbij moet worden vermeld dat dit officiële meetpunten zijn verspreid in ons land. Er kunnen altijd plekken zijn die gemiddeld nog wat eerder sneeuw hebben, zoals het Drielandenpunt, waar geen officieel meetpunt ligt.

Het vroegste laagje sneeuw ooit viel in ons land op 12 oktober 1975 in de late avond op de Vaalserberg. Een dag later was het ook in lagere delen van ons land wit. Ook in 1973 (18 oktober), 2003 (24 oktober) en in 1922 en 1998 (30 oktober) viel op meerdere plekken al sneeuw in oktober, soms wel 5 cm! In 2020 moesten we wachten tot 22 januari voor het voor het eerst lokaal een beetje wit werd in ons land. In 2007 duurde dit nog een dag langer.

Het meest late sneeuwdek ooit werd gemeten in 1935. Op 14 mei werd regionaal melding gemaakt van 5 cm sneeuw. In het Friese Sint Annaparochie lag 10 cm en op Vlieland en Ameland lag lokaal nog meer. Zo werd op Ameland 20 centimeter sneeuw gemeten, een record voor mei. De sneeuw was een dag later, ondanks flinke dooi, nog niet verdwenen. Ook op 17 mei 1935 werd hier en daar nog wat sneeuw waargenomen. Ook in 1957 en in 1979 viel er begin mei nog een laag sneeuw, in 1957 op 5 mei zelfs 15 cm op de Vaalserberg.

Recent gebeurde dit op 4 mei 2019 met op de Vaalserberg een laagje sneeuw van 4 cm. Ook in de vroege ochtend van 7 mei 2021 kleurden sneeuwbuien het landschap in Brabant nog even wit. Hier en daar bouwde zich een sneeuwdek van 2 centimeter op. Het was voor het eerst sinds 1979 dat het door sneeuw in het laagland wit werd en het was tevens de meest late meisneeuw sinds 1935.