Krater steeds groter door smelten permafrost
In het Noordpoolgebied en vooral in delen van Siberië zijn de laatste decennia merkwaardige landschapsprocessen gaande door smeltende permafrost. Zo bevindt zich in het oosten van Siberië, in het Tsjerskigebergte in Jakoetië, de grootste permafrostkrater ter wereld en deze wordt door onder andere de steeds hogere temperaturen daar steeds groter. En snel ook..Deze Batagaika-krater is eind jaren zestig ontstaan in het toen al opwarmende klimaat. Onder het bosrijke landschap in oostelijk Siberië bevindt zich een dikke laag permanent bevroren grond, zogeheten permafrost. Die grondlaag zit vol met aderen van ijs en in de diepere lagen, alsook de permafrost dichtbij de Noordpool, zelfs vol met massief ijs. Wanneer dat ijs smelt en de bodem dus ontdooit, ontstaan allerlei lege ruimtes in de grond, waardoor de bodem inklinkt en uiteindelijk dus compleet verzakt. De Batagaika-krater is op deze manier ontstaan en is inmiddels een kilometer lang en ruim 100 meter diep. En dat het snel gaat blijkt wel uit het feit dat de krater alleen al in de afgelopen 10 jaar circa 10 meter dieper is geworden. De gaten en kuilen die er in het landschap ontstaan, vullen zich met zowel regen- als smeltwater, waardoor er meren zullen ontstaan en de ontdooiing verder wordt versneld.
Temperatuurrecords
De grootste oorzaak van het ontdooien van het Arctische permafrost is natuurlijk de steeds hogere temperatuur die in Siberië wordt gemeten. De wereldwijde warmte concentreerde zich dit jaar vooral in die omgeving. Op het hoogtepunt in deze zomer werd daar zelfs een temperatuur van ruim 38 graden gemeten! Deze regio warmt 5 keer meer op dan de rest van de wereld. Het afgelopen jaar schreven we al vaker over de extreme temperaturen daar en de aanhoudende bosbranden in grote delen van Siberië. Niet alleen boven de grond, maar ook ondergronds, de zogeheten zombibranden. Niet alleen door de branden, maar ook door de vele ‘menselijke’ ontbossing daar, verdwijnen enorme stukken bos in zeer snel tempo, waardoor de toenemende warmte veel gemakkelijker bij de permafrost kan komen en ook op deze manier de ontdooiing weer versnelt. Het ene proces versterkt het andere proces dat er gaande is dus in een steeds hoger tempo.
Broeikasgassen
Door de opwarmende bodem kan het landschap al binnen een paar weken of maanden een compleet andere aanblik krijgen. Door aardverschuivingen en de verstoring van oeroude bodemlagen komen er in relatief korte tijd veel broeikasgassen vrij die daar duizenden jaren bevroren onder de grond hebben gelegen. Grote hoeveelheden kooldioxide (CO²), maar ook methaangas, welke als broeikasgas nog eens minstens 15 keer krachtiger is dan CO². Door de steeds hogere temperaturen neemt de plantbedekking in het Noordpoolgebied wel toe en een deel van de uitgestoten CO² zal daardoor weer worden geabsorbeerd door de vegetatie. Het andere deel komt in de atmosfeer terecht wat de opwarming van de aarde, ofwel de klimaatverandering, niet ten goede komt.
Positief punt
Verontrustende berichten dus, maar er zit ook een kleine positieve kant aan het verhaal en dat is dat wetenschappers de gesmolten permafrost in de enorme Batagaika-krater nu beter kunnen onderzoeken en observeren. Er zijn oeroude botten van bijvoorbeeld paarden, maar ook Mammoeten in diepere lagen van de permafrost gevonden en deze verschillende lagen kunnen wetenschappers veel over het verleden van vooral die omgeving vertellen. Wat op zijn manier misschien weer kan helpen bij het zoeken naar oplossingen voor in de toekomst.
Bronnen: National Geographic, NOS, NASA
