Muskusos lijdt onder klimaatverandering, maar helpt tegelijkertijd
In de gebieden rond de poolcirkel warmt het de laatste jaren erg snel op en dat heeft grote gevolgen voor de permafrost. De bevroren grond en ondergrond smelten door de steeds hogere temperaturen, waardoor de bodem drassig wordt en er soms kilometers grote kraters in ontstaan. Voor de mensen die er wonen een groot probleem, maar ook voor een andere bewoner: de imposante muskusos.Vooral op de arctische toendra’s in het noorden van Canada en Groenland, maar ook in bijvoorbeeld Alaska en Siberië, leeft de muskusos. Een enorm hoefdier, met grote kop, brede snuit en bijzondere hoorns. Het dier is gemaakt voor de kou en met zijn dikke en opvallend lange vacht vertoeft hij dan ook het liefst in gebieden waar de temperaturen tientallen graden onder het vriespunt liggen en het zomers niet warmer wordt dan 10 graden. Het was het meest geharde dier van de laatste ijstijd en er is op aarde geen andere grazer die onder zulke koude omstandigheden kan overleven. Door de snelle opwarming van de poolgebieden wordt zijn leefomgeving echter steeds kleiner.
Muskusos hield tijdens laatste ijstijd stand
Als je naar de muskusos kijkt, denk je al snel dat hij behoort tot de runderen, maar het dier is nauwer verwant aan schapen, geiten, gemzen en uit later onderzoek bleek ook antilopen. Tot de laatste ijstijd leefden de muskusossen samen met mammoeten en wolharige neushoorns, maar deze laatste twee vertrokken toen het té koud werd. De muskusos wist met zijn dichte wollen vacht stand te houden en loopt nu al zo’n 250 duizend jaar rond op aarde!
Aantal neemt weer iets af
Op wolvenroedels en enkele bruine beren na, hebben de muskusossen weinig natuurlijke vijanden. De mens was met zijn jacht lange tijd zijn grootste vijand, maar inmiddels worden de dieren vrijwel overal goed beschermd. Hun aantal is de laatste decennia flink afgenomen en ze komen nu nog maar op een paar plekken ter wereld voor. Nadat de dieren op meerdere plekken terug werden geïntroduceerd in het wild, stond de teller in het jaar 2000 op ongeveer 4000, maar de laatste jaren begint het aantal weer iets te dalen.
Vroeger ook in Nederland
Tijdens de laatste ijstijd kwam de muskusos ook op veel zuidelijker breedtegraden voor. Zelfs in Nederland, waarbij de Noordzee nog steeds de rijkste vindplaats is, maar ook in de uiterwaarden van de Maas bij Rossum en in een zandzuigput in de Bemmelse Waard bij het Gelderse Bemmel, zijn schedelfragmenten van de dieren gevonden.
Leefgebied steeds kleiner
Met het opwarmen van de aarde zijn de muskusossen steeds verder noordwaarts getrokken en nu leven ze dus vooral nog in de gebieden bij de Noordpool. Ook daar stijgen de temperaturen de laatste jaren echter snel. In delen van Siberië liep het kwik de afgelopen zomers nog op tot ruim boven 30 graden en kwam het tot enorme bosbranden en zelfs ondergrondse branden, zogeheten zombiebranden. De permafrost, waar de muskusossen op leven en grazen, smelt en ze krijgen het met hun dikke vacht snel te warm.
Muskusos draagt steentje bij
De muskusos lijdt dus onder klimaatverandering, maar de dieren helpen aan de andere kant juist ook weer een handje mee om de opwarming in die gebieden tegen te gaan. Een muskusos weegt zo’n 250 tot 400 kilo gemiddeld en met hun hoeven stampen ze de aanwezige sneeuw plat. De dichtheid van de sneeuw neemt hierdoor toe, waardoor de sneeuwlaag minder isolerend werkt. Hoe meer lucht er in de sneeuwlaag zit, hoe beter hij isoleert, waardoor de bodem onder de sneeuwlaag minder snel kan afkoelen. Is de sneeuwlaag platgetrapt, kan de bodem dus makkelijker afkoelen, waardoor de permafrost langer in stand blijft. De muskusos draagt zo ongemerkt dus ook zijn steentje bij.
