Vaker noorderlicht in Nederland?

Het noorderlicht: je kent het vast wel van die prachtige beelden met grote gifgroene slierten uit IJsland, Noorwegen, Canada en andere noordelijke streken. Daar is het in de winter regelmatig raak als het helder is. Zo fel en zo groen wordt het bij ons niet, maar toch kun je het poollicht ook in Nederland heel af en toe zien.

Hoe verder je naar het zuiden gaat, des te actiever het noorderlicht moet zijn om het waar te kunnen nemen. Het is bij ons zeldzaam de laatste jaren, maar bijvoorbeeld in de jaren '90 kwam het nog wel eens vaker voor. Op de foto van Sytse Schoustra is het erg subtiel, maar toch zie je onmiskenbaar het groenige schijnsel. Ook op Terschelling is het poollicht diezelfde nacht waargenomen.

Het noorderlicht kun je alleen waarnemen wanneer het donker of schemerig is. Het poollicht is in de zomer dan ook niet waar te nemen in het arctisch gebied, omdat het daar dan 24 uur per dag licht is. Verder maken andere lichtbronnen het zien van het noorderlicht lastiger, net als wanneer je naar de sterren wil kijken. Daarom is het noorderlicht het best waar te nemen tijdens nieuwe maan en met zo min mogelijk lichtvervuiling.

Zonnestormen

Maar of het poollicht bij ons überhaupt te zien is, heeft allemaal te maken met de activiteit van de zon. De zon is een soort onstuimige kolkende vuurbal waar soms uitbarstingen voorkomen. Bij zo’n uitbarsting (ook wel zonnestorm genoemd) wordt er in één klap een grote hoeveelheid geladen deeltjes het heelal ingeslingerd. Het poollicht ontstaat doordat geladen deeltjes van de zon met enorme snelheden botsen met stikstof- en zuurstofdeeltjes hoog in onze atmosfeer.

Licht rond de polen

Door deze botsingen krijgen de deeltjes in onze atmosfeer een verhoogd energieniveau. Om die energie weer kwijt te raken, zenden de deeltjes energie uit in de vorm van groen en rood licht: dat is het poollicht. Omdat het magnetisch veld van de aarde de geladen deeltjes van de zon afbuigt richting de polen, is het noorderlicht vooral te zien in een band rondom het arctisch en antarctisch gebied. De activiteit van het schouwspel hangt af van de snelheid waarmee de zon de deeltjes 'afvuurt' en de hoeveelheid geladen deeltjes die in onze atmosfeer terecht komen. Je zou kunnen zeggen: hoe woester de zon, hoe groter de kans op noorderlicht.

Ingewikkeld verhaal? Amara legt het uit in beeld:

Spectaculaire zonnecyclus?

Er zijn signalen dat het de komende jaren wel eens vaker zou kunnen voorkomen. Dat zit zo. De activiteit van de zon volgt een bepaalde cyclus. Tussen een rustige fase van de zon, waarbij er relatief weinig zonnestormen plaatsvinden, en een actieve fase, waarbij er juist veel zonnestormen zijn, zit zo'n 11 jaar. De ene zonnecyclus verloopt heviger dan de andere.

We zijn nu net begonnen aan een nieuwe cyclus, en de vorige is relatief rustig verlopen. Tot voor kort werd gedacht dat de huidige cyclus ook vrij zwak zou worden, maar daar kwam een groep Amerikaanse wetenschappers onlangs flink op terug. Het zou zelfs een van de actiefste ooit kunnen worden. Dat zou kunnen betekenen dat er volop spectaculair noorderlicht te zien zal zijn de komende jaren. Hoe dat precies zit, kun je hier lezen.

Eind vorig jaar verschenen er al enkele grote zonnevlekken, wat erop wees dat de activiteit van de zon al toe leek te nemen. Toch is het nog steeds erg lastig om het verloop van een zonnecyclus te voorspellen. Zo vlak aan het begin van de huidige cyclus is het dus nog even afwachten wat de zon allemaal op ons af zal slingeren. Dus blijf ondertussen vooral goed naar boven kijken, want je weet nooit wat er zomaar ineens voor je lens verschijnt.