Droogte in Nederland verscherpt. Code geel voor Limburg

Droogte in Nederland? Het is niks nieuws in de lente. Dit seizoen is klimatologisch gezien altijd al de droogste van de vier de seizoenen die ons land rijk is. Landelijk valt in de lente ongeveer 153 millimeter volgens het huidige klimaat van 1991-2020. Daarna volgt de winter met landelijk 216 millimeter. De zomer met 235 millimeter en de herfst met 245 millimeter zijn landelijk de natste jaargetijden die we in Nederland hebben.

Waarom meestal droog in de lente?

De droogte in de lente wordt door meerdere factoren aangewakkerd. Laten we beginnen bij de zon. Deze schijnt in de lente bij ons steeds langer en feller door de stand van de aarde. Hierdoor krijgen, even kort door de bocht, hogedrukgebieden bij ons de overhand en trekken er doorgaans minder regenstoringen over.

Maar er zijn nog meer factoren. Ons zeewater werkt als een soort thermostaat en een buiengenerator. In de zomer en herfst is deze enorme bak met water door de maanden heen behoorlijk opgewarmd en kan dit een trigger zijn voor fikse buien. In de lente daarentegen is het water nog koud vanuit de winter en hierdoor is er geen extra trigger vanuit die hoek voor buien.

En dan is er nog de sapstroom. In de lente komt de sapstroom van alle planten en bomen die vanuit de winter in de ruststand stonden weer op gang. Al het water dat in de bodem zit, wordt door de bomen, struiken, bloemen en het gras uit de grond gezogen en gebruikt voor de groei en aanmaak van blad. Het vocht uit de bodem en hiermee ook een deel van het grondwater gaat dus in onze natuur zitten.

5% droogste jaren

Genoeg redenen dus om het lenteseizoen als droogste te bestempelen. Toch is een trend dat de droogte de laatste jaren steeds verder verscherpt, als gevolg van klimaatopwarming. 2021 was uitzonderlijk te noemen, want we hadden een koele, nattere lente! Maar de lentes en ook zomers (en zelfs winters) er omheen waren juist schrikbarend droog. Om je heen zie je dit duidelijk terug aan de vele armtierige en ziekige bomen.

Je kunt wel zeggen dat de afgelopen 5 jaar er flink hebben ingehakt. En als klap op de vuurpijl hoort nu ook het groeiseizoen van 2022 vanaf 4 mei, met toen een landelijk gemiddeld neerslagtekort van 65 en inmiddels 90 millimeter alweer bij de 5% droogste jaren in deze tijd van het jaar. In de top 5 droogste jaren sinds de metingen staan we nu op plek 4 met dus 90 millimeter in de min. Niet best dus.

Maatregelen vanwege de droogte en code geel

Het Waterschap Limburg is extra alert op het waterpeil in Limburg en heeft inmiddels code geel afgegeven. Om het water vast te houden, worden hier zandzakken in beken en waterlopen gelegd. Ook worden stuwen in de hoogste stand geplaatst.

Rijkswaterstaat heeft het gehele waterpeil van het IJsselmeer met een paar centimeter verhoogd vanwege de droogte. Waterwinbedrijven en de waterschappen kunnen daardoor extra water uit het meer aanvoeren als dat nodig is. Staatsbosbeheer is inmiddels gestart met het bijvoeren van de heckrunderen en de konikpaarden in de Oostvaardersplassen. Dat gebeurt normaal alleen in de wintermaanden. Nu is bijvoeren nodig omdat het gras in het natuurgebied onvoldoende groeit door de aanhoudende droogte. De conditie van vooral de heckrunderen maakt het nodig om de dieren bij te voeren, aldus de dienst.

Ook heeft Staatsbosbeheer wandelgebied De Driehoek afgesloten om de runderen en paarden meer gras te gunnen. Gewoonlijk gaat dit gebied na de winter weer open voor recreatie, maar door droogte en de vraat door ganzen groeit er zo weinig gras in de Oostvaardersplassen dat vooral de runderen extra grasland nodig hebben. De dieren eten veel vers en jong gras om hun conditie na de winter weer op peil te brengen

Als het binnen twee weken in delen van het land niet flink gaat regenen, kunnen oogsten voor een heel jaar mislukken. Volgens boerenbelangenvereniging ZLTO lopen akker- en tuinbouwteelten gevaar in gebieden in het zuidoosten van het land die niet kunstmatig beregend kunnen worden. Dat zou het aanbod beschikbare groenten en bijvoorbeeld aardappelen verminderen, waardoor de prijzen ervoor in de supermarkt omhoog zullen schieten.

Gewassen als aardappelen en ook suikerbiet zijn net gezaaid. Met name in Noord-Brabant en in het noorden en midden van Limburg zijn er problemen door de droogte. In sommige gebieden in Brabant mag niet gesproeid worden uit oppervlaktewater, waardoor een deel van de boeren hun gewassen geen water kunnen geven. Anderen hebben niet voldoende capaciteit om water te sproeien of hebben daar geen vergunning voor. Dat water is hoe dan ook binnen twee weken nodig, anders dreigen volgens water- en bodemspecialist bij ZLTO Johan Elshof de oogsten van de meest kwetsbare gewassen op vooral zandgronden te mislukken.

Ook gras heeft nu water nodig om ergere schade te beperken. Het voorjaar levert doorgaans het beste gras op, maar door het watertekort groeit het gras minder goed. Dit leidt tot minder voedsel voor vee, wat dan ergens anders vandaan moet komen. Maar volgens Elshof is het in heel Noordwest-Europa droog en moet om die reden voer als maïs van verder weg worden aangevoerd. Het sproeien van graslanden, waar dat nog mag, kost de boeren veel extra geld.

Buien op komst?

Voorlopig blijven we kampen met deze droge situatie. Het is alleen nog de vraag in hoeverre deze droogte zich op termijn gaat verscherpen. De weermodellen laten al een paar dagen neerslagsignalen zien voor de korte termijn, alleen verschillen de timing en de hoeveelheid hiervan van dag tot dag enorm! Volgens de laatste modellen kunnen er op zowel maandag, als op donderdag en vrijdag fikse onweersbuien tot ontwikkeling komen. Mocht dit daadwerkelijk gebeuren dan zou dit lokaal verlichting kunnen geven. Hoewel ook een stortbui verre van ideaal voor de opname van water, is het altijd beter dan niks.

Bron: Weer.nl ANP