Hitte in Spanje komt steeds eerder op gang

Voordat we uitleggen hoe dit precies zit, eerst nog even de feiten. In Jaén bereikte de thermometer afgelopen zaterdag 21 mei een maximale waarde van 40,3 graden, een nieuw record voor mei. Ook verbrak Jaén het record van hoogste minimumtemperatuur ooit gemeten in mei op het Spaanse vasteland. De temperatuur kwam afgelopen vrijdag 20 mei namelijk niet onder de 25,9 graden uit. Alleen in Tenerife bleef het in mei weleens warmer met in 2003 met een minimumtemperatuur van 26,4 graden.

Tropische nacht

In Andujar werd het vrijdag 41,8 graden en op dezelfde dag werd in Sevilla het oude meirecord van 40,8 graden verbroken (41,0 graden). Daroca bereikte voor het eerst in meer dan 100 jaar de grens van 36 graden in mei en Segovia registreerde zijn eerste tropische nacht in de maand mei. Zondag 22 mei verpulverde Girona, in het noordoosten van Spanje, het oude record van 33,4 graden. Het kwik steeg tot maar liefst 36,8 graden!

Dit is slechts een greep uit de Spaanse waarnemingen, want veel meer stations verbraken records. Ook op de plek waar de hitte vandaan komt steeg de temperatuur naar recordhoogte. Zo zag Marokko vrijdag 20 mei de heetste meidag ooit gemeten worden met een maximumtemperatuur van 45,7 (!) graden in Sidi Slimane.

Discussie

De vroege en extreme hitte van dit jaar deed in Spanje de discussie ontbranden over de vraag of dit nu wel of niet met klimaatverandering te maken had. In veel berichten werd erop gewezen dat het in het verleden wel vaker vroeg warm is geworden, waarmee de gebeurtenissen van het afgelopen weekend door velen toch werden gerelativeerd. Het Spaanse KNMI (daar AEMET geheten) zag zich dan ook genoodzaakt om met een persbericht naar buiten te komen waarin wordt aangetoond dat er wel degelijk iets in het Spaanse weer aan het veranderen is. En behoorlijk snel ook.

Om een beeld te krijgen van hoe de warmte op het Iberisch schiereiland zicht ontwikkelt, hebben onderzoekers van AEMET onderzocht wanneer in het jaar, door de klimaatperioden heen, een temperatuur van 30 graden of meer gebruikelijk wordt. Ze deden dit door voor iedere plaats in Spanje, op basis van een heranalyse van het Spaanse weer in de jaren van 1950 tot en met 1921, te bepalen op welke dag het voor de 10e keer in het jaar 30 graden of meer werd. Of met andere woorden: vanaf welk moment in het jaar was een maximumtemperatuur van 30 graden of hoger gebruikelijk?

Sevilla en Burgos

We lichten de twee extremen eruit: Sevilla in het in de zomer uiterst hete zuiden van Spanje en Burgos, in het veel koelere noorden. Viel de dag waarop het in Sevilla voor de 10e keer 30 graden of warmer werd in 1950 nog rond 19 juni, inmiddels wordt diezelfde barrière gemiddeld al rond 27 mei genomen, 24 dagen eerder dus. De warmte komt er tegenwoordig dus meer dan 3 weken eerder in dan ruim 70 jaar geleden.

In Burgos zijn de uitkomsten nog opvallender. Allereerst valt op dat er hier tot 1980 maar weinig jaren waarin de temperatuur er überhaupt 10 keer per jaar in slaagde om tot boven 30 graden op te lopen. In het decennium van de jaren zestig gebeurde dat slechts één keer. Als het wel lukte, was het in de jaren vijftig pas aan het einde van de augustusmaand, rond de 28e zover. Sinds 1990 is het nog maar 3 keer gebeurd dat het niet lukte om 10 keer boven 30 graden uit te komen. De gemiddelde datum voor de 10e dag met een temperatuur boven 30 graden staat er nu op 27 juli. Het warme weer in Burgos komt nu dus meer dan een maand eerder dan in een gemiddelde zomer van 70 jaar geleden.

Steeds makkelijker boven 35 graden

In het noorden gaat de verandering al met al sneller dan in het zuiden. Eigenlijk is dat logisch, want het was in het zuiden natuurlijk altijd al veel warmer. Wat je in het zuiden ziet gebeuren, is dat de temperaturen daar steeds makkelijker boven 35 graden uitkomen. En zo komt de warmte op het Iberisch schiereiland dus niet alleen eerder op gang, maar schuift de extreme hitte in de loop van de tijd ook steeds verder naar het noorden op.