September 2022 was kletsnat en vrij zonnig

September kent een overschot aan warme en zomerse dagen en dat komt volledig door de eerste helft van de maand. De eerste 10 dagen was het in De Bilt gemiddeld 18,8 graden, alleen in 2005 was het met gemiddeld 19,6 graden nog wat warmer. Ook daarna bleef het nog een paar dagen warm. September telt op het hoofdstation 13 dagen van tenminste 20,0 graden, tegen 13 warme dagen normaal. Het aantal dagen van 25,0 graden of warmer is uitgekomen op 5 tegen 2 zomerse dagen normaal. Dit aantal was sinds 1901 slechts 6 keer nog hoger, deze eeuw in 2005 en 2016 (7 zomerse dagen) en 2006 (8 zomerse dagen, een record).

Zomers tot tropisch weer

Ondanks dat de meteorologische herfst was begonnen, bracht de maand eerst flink wat zomerweer. In vrijwel het hele land lagen de temperaturen de eerste dagen boven 25 graden en de zon scheen volop. Op 5 september werd het op veel plaatsen zelfs tropisch. In De Bilt werd de tropische grens van 30 graden nét niet bereikt met 29,7 graden. Op andere plekken lukte dit wel, zelfs in Wijk aan Zee! In Gilze-Rijen en Eindhoven werd de hoogste temperatuur van 32,0 graden gemeten. Ook op 6 september werd het langs de oostgrens tropisch warm met lokaal 31 graden.

Droogte eindelijk voorbij

De hitte werd afgestraft door fikse regen- en onweersbuien. Eindelijk werd een einde gemaakt aan de droogte. Het landelijke neerslagtekort was op 5 september het grootst met 318 mm. Sinds 1901 was het maximale neerslagtekort in het jaar slechts 5 keer groter geweest, voor het laatst in 2018. In de avond van 5 september ontstonden forse onweersbuien. De volgende ochtend zat er in Dirksland 38 mm in de regenmeter. Ook andere plekken in het zuidwesten hadden meer dan 30 mm. Ook de dagen daarna trokken flinke plensbuien over vooral het zuidwesten van het land. Op 7 september werd in het Brabantse Klundert 42 mm afgetapt en ook de dagen daarna viel regionaal meer dan 30 mm.

Intussen gingen de temperaturen naar beneden, maar het bleef broeierig warm. Op 9 september kwam het kwik voor het eerst in tijden niet meer boven 20 graden uit op veel plekken. Dit was ook het geval in het Limburgse Arcen. Daar kwam een einde aan een recordreeks van 99 warme dagen op rij!

Wateroverlast in Zeeland

Op 10 september trok een lagedrukgebied precies over ons land en in het zuidwesten ontstonden zware buien die lang bleven hangen boven één plaats. Het gevolg was enorme wateroverlast, vooral in Terneuzen. Langs de westkust viel lokaal bijna 50 mm en in Zeeland regionaal 50-100 mm en lokaal zelfs meer dan 100 mm. In ’s-Heerenhoek viel 103 mm en een weeramateur ving in Terneuzen maar liefst 160 mm op! Op het officiële meetpunt van het KNMI in Terneuzen viel slechts 59 mm. Maar gezien het zeer lokale karakter van de wolkbreuken, kan er plaatselijk veel meer neerslag zijn gevallen.

Ook de dagen daarna bleef het wisselvallig met soms tientallen millimeters regen, telkens vooral in de kustprovincies. Eerst was het broeierig warm met een graad of 25, daarna zakte het kwik tot zo’n 20 graden.

Beduidend koeler in de tweede helft

Vanaf 16 september is de temperatuur nergens in het land meer boven 20 graden uitgekomen en dat kwam door een frisse noordwestelijke tot noordelijke stroming. De wind bleef tot en met de 21e in de noordhoek. Het bleef maar wisselvallig met bijna elke dag wel regionaal tientallen millimeters regen. De zon was maar weinig te zien. Aan de kust waaide het hard, op 17 september werd in het Groningse Lauwersoog een zware windstoot van 93 km/u gemeten. De temperatuur maakte een vrije val, met het dieptepunt op 18 september. Vrijwel de hele dag regende het onafgebroken en de temperatuur kwam in De Bilt niet hoger uit dan 13,3 graden. Voor het eerst in ruim 2 jaar tijd was weer sprake van een officieel kouderecord. Weerstation Twenthe kwam zelfs niet hoger uit dan 12,1 graden.

Eerste nachtvorst een feit

Vanaf de 20e werd het droger dankzij een hogedrukgebied. De zon scheen flink, maar tijdens de heldere nachten kon het sterk afkoelen. In de avond van 20 september vroor het in Eelde voor het eerst aan de grond met -0,4 graden. Later in de nacht koelde het af tot -1,8 graden. Ook de nacht daarop vroor het aan de grond. Ook ontstond vaak dichte mist in de nachten.

Vanaf de 24e werd het opnieuw wisselvallig met alweer in het zuidwesten grote hoeveelheden neerslag. Vooral in de kustgebieden gingen de buien gepaard met onweer. Op zowel 26 als 27 september werd op grote schaal 30-45 mm gemeten. Ook op de 28e trokken felle buien over het land met onweer en hagel. Lokaal werd het even wit van de hagel. Volkel kreeg in korte tijd 30 mm te verwerken. Bovendien was het ronduit koud, op 27 september werd het in De Bilt niet warmer dan 11,2 graden en in Deelen bleef het kwik steken op 10,8 graden, de laagste maximumtemperatuur van deze maand.

Zonnig slot met mist in de nachten

De laatste 2 dagen van de maand verliepen fraai met flink wat zon en nog een lokale bui. Door nachtelijke opklaringen ontstond regionaal dichte mist en koelde het weer flink af, met 3 nachten op rij vorst aan de grond. In de nacht naar 29 september werd het in De Bilt 2,5 graden en in Eelde en Twenthe 1,2 graden, de koudste nacht van de maand. Ook in de nacht naar 30 september koelde het flink af tot 1,4 graden in Ell. Op deze slotdag wordt het overdag bij flink wat zon een graad of 18. In de avond volgt flink wat regen en trekt de wind aan de kust aan tot stormachtig.

De maand eindigt dus onstuimig, terwijl september in zijn geheel juist bijzonder rustig is verlopen. Sinds het begin van de windmetingen in 1908 was het slechts 2 keer nog rustiger, in 2014 en 2003. Landelijk komt de gemiddelde windsnelheid uit op 11,9 km/u tegen 15,1 km/u normaal. Het aantal mooi-weerdagen komt, vooral dankzij het begin van de maand, uit op 6 tegen 5 normaal in De Bilt.

Alleen in 2001 lokaal meer neerslag

Met landelijk gemiddeld 139 mm is de maand sinds 1901 slechts 6 keer nóg natter verlopen. Het jaar 2001 was het natst met 191 mm. Toen viel in Hoek van Holland 314 mm, de natste plek ooit in september. Dit jaar staat qua natste plek in het land op een tweede plek, met 279 mm in het Zuid-Hollandse Dirksland. Ook Zeeland telt meerdere plekken met meer dan 250 mm, zoals 258 mm in Kerkwerve.

In het oosten was de maand helemaal niet zo nat en in Twente zelfs aan de droge kant. Zo viel in Denekamp maar 49 mm. Daardoor eindigt het groeiseizoen in het oosten met een extreem neerslagtekort van ruim 300 mm.