Droogteperiode neemt extreme vormen aan

Een droogteperiode is een periode van minstens 20 dagen op rij waarop geen noemenswaardige neerslag valt (in totaal niet meer dan een halve millimeter). Vandaag is alweer de 30e dag van deze droogteperiode in De Bilt, waarmee de periode op een gedeelde 4e plek staat voor langste droogteperioden ooit gemeten.

Ook landelijk zeer droog

Niet alleen in De Bilt is het zeer droog, ook in de rest van het land is sprake van een gebrek aan neerslag. Zeer lokaal viel sinds half mei nog wel een buitje, maar veel stelde het niet voor. Zo viel gemiddeld over het land in de periode van 13 mei t/m 11 juni 3,3 mm regen. Gemiddeld valt in diezelfde periode zo’n 63 mm aan neerslag. Het vorige record over diezelfde periode (1919) was 10,6 mm.

Top-3?

Plek 3 ligt ook in het vizier: de huidige nummer 3, februari/maart 1986, kende een droogteperiode van 34 dagen. Mocht het tot en met donderdag droog blijven in De Bilt (en die kans is zeer groot), dan komt de huidige droogteperiode op een gedeelde 3e plaats terecht. De kans op een zeer lokale bui neemt vanaf woensdag weliswaar toe, maar die (nog altijd kleine) kans is vooral voor het oosten van het land.

Aanhoudende hogedrukgebieden

De oorzaak van de extreme droogte is een hogedrukgebied dat continue ten (noord)westen van ons land lag, met de kern in de omgeving van de Britse Eilanden. In een hogedrukgebied vinden dalende luchtbewegingen plaats. Wanneer de lucht daalt, warmt deze op en droogt deze uit. Hierdoor worden wolken- en neerslagvorming onderdrukt. Afgelopen week verplaatste dit hogedrukgebied zich iets, waardoor de temperaturen opliepen. Meer daarover verderop in dit artikel.

Iets toenemende neerslagkansen

Een plek in de top-2, laat staan een absoluut record, wordt een lastiger verhaal. Op de langere termijn, zo vanaf het komende weekend of het begin van de week erna, lijkt een lagedrukgebied ten westen van ons een rol te gaan spelen in het weerbeeld. De wind kan dan richting het zuidwesten draaien, waardoor het weertype behalve warm, ook vochtiger en wisselvalliger wordt. Het gevolg is dat de kans op regen- en onweersbuien dan toeneemt. De huidige top-2 droogteperioden bestaat uit april/mei 2007 met maar liefst 46 dagen zonder noemenswaardige neerslag en natuurlijk de zeer droge en hete zomer van 2018, met 43 achtereenvolgende droge dagen.

Neerslagtekort loopt snel op

Eerst lag het hogedrukgebied zoals genoemd nog ten (noord)westen van ons. Daardoor was de stroming bij ons noordelijk en werd het lange tijd nog niet bepaald warm. De afgelopen week trok het hogedrukgebied door richting Scandinavië. Bij ons werd de windrichting daardoor meer oostelijk en zo kon nóg drogere en warmere lucht onze omgeving bereiken. Het gevolg is dat het deze dagen buiten droog, ook nog eens heet is.

Het gebrek aan neerslag gaat al lange tijd gepaard met flink zonnig weer en daarbij een stevige wind. Deze factoren zorgen allemaal voor extra verdamping. Nu het ook nog eens heet en de aangevoerde lucht nog wat droger is, gaat het met die verdamping extra hard. Dagelijks verdampt makkelijk 5-6 mm water. Ondanks het natte voorjaar droogt de bodem dus razendsnel uit, en ook het grondwaterpeil zakt snel.

Recordgroot neerslagtekort?

Voor wat betreft het neerslagtekort, benaderen we aan het eind van de komende, overwegend droge week, het recordjaar 1976. Het landelijke neerslagtekort ligt dan boven 150 mm. Inmiddels is het neerslagtekort al opgelopen tot meer dan 100 mm. Komende week komen we in de 5% droogste jaren terecht, alvorens we mogelijk op het niveau van recordjaar 1976 aankomen. De rest van de zomer bepaalt dan of we op de koers van 1976 gaan of dat het toch weer vaker gaat regenen.

Natuurbrandgevaar

Met de huidige droge bodem en grassen die aan het uitdrogen zijn, neemt ook het natuurbrandgevaar toe. De afgelopen weken waren er al verscheidene natuurbranden in ons land en momenteel geldt de hoogste alarmfase voor het risico op natuurbranden in alle provincies van ons land.