Gemiste kans: poollicht slecht te zien door bewolking

Het komt op onze breedtegraden niet vaak voor dat we het noorderlicht, of Aurora Borealis, kunnen waarnemen, maar soms is het poollicht sterk genoeg om het toch te zien. Met het blote oog lukt dat hier vaak nauwelijks, maar door de lens van een camera kan de verkleuring in de lucht soms toch wel prachtig waargenomen worden. Veel feller is het noorderlicht vaak in het hoge noorden, richting de noordpool zichtbaar.

Maar gisterenavond was het noorderlicht zo fel, dat het waarschijnlijk ook met het blote oog te zien zou zijn geweest, en dat misschien wel in heel Nederland en België. De Kp-index, een maat voor de mogelijke sterkte van het noorderlicht, bedroeg even bijna 9, daar waar in Nederland >6 sterk genoeg is om de kleuren in de lucht op te merken. Niet overal was het bewolkt, in onder andere Nijmegen, Landgraaf en Den Bosch klaarde het eventjes op en dat was genoeg om het poollicht tevoorschijn te laten komen.

In andere landen was het wel helder en was het poollicht goed te zien, tot in de Alpen aan toe! Ook in Rusland en Scandinavië kwamen prachtige kleuren tevoorschijn.

De verwachting was overigens een Kp-index van 6, waardoor het maar de vraag zou zijn of er poollicht zou komen. Uiteindelijk werd dit dus een dikke 8. Voor komende nacht wordt een Kp-index van 4 verwacht, wat te weinig is om poollicht te veroorzaken. Echter is ruimteweer erg lastig te verwachten en is het zeker niet uitgesloten dat de parameters ook voor komende nacht wat hoger uitslaan. Aangezien er vannacht meer opklaringen zijn dan afgelopen nacht, is er dus een kansje dat we het kunnen zien.

Zonnestorm

De activiteit van het noorderlicht hangt nauw samen met de activiteit van de zon. Als er aan het oppervlak van de zon uitbarstingen plaatsvinden, zoals nu het geval is, wordt er in één keer een 'wolk' met die geladen deeltjes het heelal 'ingesmeten'.

Als zo'n explosie (ook wel zonnestorm of zonnevlam genoemd) op de aarde gericht staat, kan dit, als de deeltjes de bovenkant van onze atmosfeer binnendringen, voor spectaculair noorderlicht zorgen. En hoe meer deeltjes en hoe sneller de deeltjes in de atmosfeer terecht komen, des te hoger de activiteit van het noorderlicht.

Vooral poolgebieden

Vooral in een band rondom het arctisch en antarctisch gebied, waar de geladen deeltjes door het aardmagnetisch veld de atmosfeer in worden getrokken, levert dat in het winterhalfjaar geregeld een waar spektakel op, waarbij een schitterend, bewegend lichtgordijn in de lucht te zien is. In de zomer is het poollicht in het arctisch gebied niet waar te nemen, omdat het daar dan 24 uur per dag licht is. Het poollicht, ook wel aurora borealis genoemd, kent ook een zuidelijke variant: aurora australis, dat rond de zuidpool te zien is.

Soms ook tot in Nederland

Het noorderlicht is op het noordelijk halfrond dus vooral te zien in noordelijk gelegen landen of gebieden, waaronder Lapland, Rusland en delen van Alaska en Canada, maar bij een hogere activiteit kan het ook verder naar het zuiden te zien zijn, tot in Nederland aan toe. Grote delen van Scandinavië beleefden de afgelopen tijd regelmatig fraai noorderlicht. Eind februari was dit noorderlicht ook in ons land te zien.

Zon is zeer actief

De zon is op dit moment zeer actief. Rond het jaar 2025 wordt een nieuw zonnevlekkenmaximum bereikt. Dat maximum wordt een stuk actiever dan eerst verwacht. Oorspronkelijk leek alles op een zeer zwak maximum te wijzen, zwakker nog dan het vorige dat we alweer een tijdje achter de rug hebben. Binnen de gemeenschap van zonnevolgers ontstond de afgelopen jaren al een discussie, over of die aanname mogelijk fout was. Een groeiend kamp aan deskundigen verwachtte een maximum dat een stuk actiever zou uitpakken. Inmiddels lijkt het erop dat zij gelijk hebben gehad.