Hoe heet kan het in september nog worden?
Een serieuze nazomer staat op het programma. De temperaturen gaan de komende week op uitgebreide schaal naar zomerse waarden van 25°C of meer. Lokaal wordt het zelfs tropisch warm met temperaturen van (ruim) 30°C. Zeker omdat de warmte vrij lang aan lijkt te houden, zijn dit vrij bizarre vooruitzichten voor de septembermaand. Het levert al gauw de vraag op: hoe warm kan het in september eigenlijk nog worden? In dit artikel beantwoorden we die vraag uitgebreid. Ook gaan we in op de komende warme periode; hoe bijzonder is die?September kent meerdere gezichten. Het kan prachtig zonnig en warm nazomers weer zijn. Soms brengt september zelfs meer zomers weer dan augustus. Soms is september echter bij uitstek een herfstmaand. Regen en wind, of grauwe, kille ochtenden met veel mist. Met de kanttekening dat een mistige ochtend juist ook, zoals vandaag, de voorbode van een prachtige dag kan zijn. Tevens is september soms de eerste maand na de zomer waarin er weer vorst wordt gemeten in ons land.
In dit artikel gaan we dieper in op de vraag wat 'nazomer' nou eigenlijk betekent.
Komende week krijgen we die eerstgenoemde, mooie kant van september te zien. Qua temperatuur neigt het zelfs naar het extreme. Tropische dagen in september zijn namelijk vooral een uitzondering.
Hitte in september: het kan (tegenwoordig zeker!)
Het feit dat die hitte een uitzondering is, betekent niet dat het niet kan. Tropische dagen zijn namelijk wel degelijk voorgekomen in september in het verleden. Op ons hoofdweerstation in De Bilt was dat tot nu toe 6 keer het geval: in 1949, 1991, 2013, 2016 (2 dagen op rij) en 2020.
Hoewel dat eerstgenoemde jaar nog altijd op nummer één staat voor wat betreft hoogste septembertemperatuur ooit gemeten in de Bilt (32,6°C op 5 september van dat jaar), valt het op dat de meeste van die warme septemberjaren in deze eeuw vallen. En dat terwijl deze eeuw nog maar 23 jaar oud is. Dit heeft natuurlijk te maken met het opwarmende klimaat.
De Bilt is over het algemeen niet de warmste plek van het land. Vaak is het in het oosten of zuiden van het land namelijk nog wat warmer. Dat geldt ook voor de warme septemberdagen. Verder in het binnenland is het in september namelijk vaker tot tropische dagen gekomen, bijvoorbeeld 8 stuks in Twente (waarvan 6 keer deze eeuw), 14 in Eindhoven (waarvan de helft in deze eeuw) en maar liefst 43 keer in Maastricht, waarvan 9 keer deze eeuw. De nuance is hier wel dat niet al deze stations al even lang bestaan. In Maastricht wordt sinds 1906 gemeten, in Twente en Eindhoven sinds 1951. In het Drentse Eelde, waar de metingen ook in 1906 beginnen, is het 15 keer tropisch geweest, waarvan 2 keer deze eeuw.
Het meeste aantal tropische dagen in één septembermaand in Maastricht is 5. Dat aantal tropische dagen werd gehaald in 1926.
4 regionale hittegolven in september
Slechts 4 keer hebben we een regionale hittegolf gehad in ons land die in september begon. In 1919 noteerden de Achterhoekse weerstations Winterswijk en Warnsveld een hittegolf van 10 tot en met 14 september, net als het Limburgse Sittard.
In 1947 (11 t/m 16 september) noteerde Maastricht de meest late regionale hittegolf ooit in ons land. In 1999 lukte het in het Limburgse Arcen van 8 tot en met 13 september. De laatste regionale septemberhittegolf vond plaats in 2016. Ook toen noteerde weerstation Arcen een hittegolf, destijds van de 10e tot en met de 15e.
De allerhoogste septembertemperatuur ooit gemeten in ons land vond plaats op de vrij recente en bizar hete 15 september 2020. Toen werd het in Gilze-Rijen maar liefst 35,1°C. Het oude record stond op naam van 5 september 1949, toen werd het in Buchten en Gilze-Rijen 34,8 graden.
Nazomerse september
Wat minder extreme hitte komt natuurlijk vaker voor. Zo komt het in een gemiddelde september, gezien over de klimaatperiode 1991-2020, tot zo'n 12 warme dagen. Dit betreft dagen met een maximumtemperatuur van 20°C of meer. Eén klimaatperiode eerder, tussen 1981-2010, was 10 warme dagen nog de norm in september. Zomers warm (25°C of meer) wordt het normaal gesproken 2 keer.
2016 en 2006 voeren de lijst aan voor septembermaanden met de meeste warme dagen (26 stuks). Het jaar 2016 was daarbij tevens het jaar met de meeste zomerse dagen in De Bilt (8 stuks, gedeeld koploper met 1999). In het jaar 1947 (meerdere weerstations in het zuidoosten), 1949 (Venlo) en 1959 (Buchten) kwam het tot 12 zomerse dagen van 25 graden of meer!
Lees hier meer over de buitengewone septemberwarmte die komende week verwacht wordt.
Extreem langdurige septemberwarmte
Met al deze informatie kunnen we nu ook een oordeel vellen over de extremiteit van de aankomende warmte/hitte. Vanaf morgen wordt het lokaal zomers warm, vanaf dinsdag is dat in bijna het hele land het geval. Met uitzondering van de Wadden komt de temperatuur dan overal tussen 26 en 29°C te liggen. Vanaf woensdag zijn lokaal zelfs een aantal tropische dagen mogelijk.
Zeker 5 of 6 zomerse dagen in De Bilt, en nog een aantal meer in het binnenland lijken dan ook zeer reëel. Absolute septemberrecords lijken niet verbroken te gaan worden, maar verschillende datumrecords zullen zeker genoteerd gaan worden. Verder is vooral de duur van de warmte voor de tijd van het jaar vrij uniek. Na komende week zal september 2023 dan ook meteen erg hoog in de lijstjes staan wat betreft septembermaanden met meeste zomerse en mogelijk zelfs tropische dagen. En dan zitten we nog niet eens halverwege de maand. Op deze website houden we je de komende tijd natuurlijk op de hoogte over de bijzondere septemberhitte.
