Water Atlantische Oceaan op dit moment extreem warm

Veel wetenschappers duizelt het. De enorme afwijking ten opzichte van de gebruikelijke situatie is globaal de laatste 2 maanden ontstaan. Deskundigen buitelen bijkans over elkaar heen in hun pogingen om aan te geven hoe extreem dit is en welke oorzaken hierachter zitten. De belangrijkste redenen lijken een gebrek aan wind op de Oceaan, door het ontbreken van het gebruikelijke Azorenhogedrukgebied, een overvloed aan zonneschijn onder het hogedrukgebied dat er wel is (veel noordelijker, in de omgeving tussen IJsland en Schotland) en het ontbreken van Saharastof in de lucht boven het deel van de Oceaan bij het westen en noordwesten van Afrika te zijn. Ook daar is er weinig wind en veel zon.

Toplaag wordt warmer

Als de zon veel schijnt en de gebruikelijke wind ontbreekt, warmt de toplaag van het zeewater snel op. Iedereen kent dat vanuit eigen beleving wel als het in de lente voor het eerst warm wordt. In de zon en met weinig wind kun je dan al snel het water in. De toplaag wordt lekker warm, maar er vlak onder blijft het duidelijk kouder. En als het weer gaat waaien, mengen die twee waterlagen en wordt de watertemperatuur normaler. In het geval van de Oceaan zal dat waarschijnlijk niet anders zijn, al is het water er in grote lijnen al wel heel veel langer warmer dan normaal, vooral door klimaatverandering.

Het Azorenhogedrukgebied brengt, op het moment dat het er wel is, op twee manieren wind. Aan zijn noordkant, in samenwerking met lagedrukgebieden bij IJsland, en dan vanuit het westen tot zuidwesten. Het zijn de winden die het in het tussenliggende gebied voor de scheepvaart af en toe behoorlijk lastig kunnen maken. En aan zijn zuidkant, maar dan vanuit het noordoosten. Het zijn de passaatwinden die veel bezoekers aan de Canarische eilanden wel kennen, want normaalgesproken tref je ze daar eigenlijk altijd aan.

Het is een stuk rustiger

Dit jaar is alles anders. Het Azorenhogedrukgebied is er al lange tijd niet of nauwelijks. Vaak liggen lagedrukgebieden op zijn plaats. Ook zien we in de buurt van IJsland geen lagedrukgebieden, maar juist een hogedrukgebied. Zowel daar als in het gebied verder naar het zuiden waar normaal de noordoostelijke winden waaien, is het daardoor nu een stuk rustiger. Daarbij schijnt in het gebied van het noordelijke hogedrukgebied de zon volop (zie ook de situatie in ons eigen Nederland) en ontbreken in het gebied van de passaatwinden in de Sahara de gebruikelijke zandstormen, die de lucht boven het deel van de Oceaan ten westen van de noordelijke helft van Afrika juist in deze tijd vaak wat verduisteren. Ook daar komt de zon er feller door dan anders en wordt, doordat de sterke wind die er anders wel waait nu ontbreekt, de toplaag van het water in hoog tempo opgewarmd.

Zo bestaat de hittegolf in het water van de Oceaan dus uit 2 delen. Omdat ze gebieden met een enorme oppervlakte beslaan, hebben ze grote invloed op het weer en de temperatuur van de lucht er direct boven. Collega Daan van den Broek liet dat in dit verhaal, dat het afgelopen weekend op Weer.nl stond, ook al mooi zien. Het vermoeden dat het warme zeewater de levensduur van het noordelijke hogedrukgebied ook verlengt.

Nog een mogelijke oorzaak

Sommige wetenschappers wijzen op nog een andere mogelijke oorzaak. Zo gebruikt de scheepvaart op de Oceaan sinds enige tijd een brandstof die veel armer is aan zwavel, dan de stookolie waarop de schepen vroeger voeren. Zwavel kwam toen als roetdeeltjes ook in de atmosfeer terecht en weerkaatste daar een deel van het zonlicht. Het had daarmee een wat remmende invloed op de temperaturen in de atmosfeer.

Nu de zwavel voor een belangrijk deel verdwenen is, is de lucht transparanter en kan meer straling van de zon de grond bereiken. Daardoor wordt het een beetje warmer. Hoe dat werkt en wat de invloed van de schonere lucht is op de temperaturen op aarde, hebben we gisteren in dit verhaal op Weer.nl beschreven. Vooral in Europa merken we de invloed van schonere lucht op het weer. Het wordt hier sneller warmer dan op andere plaatsen.

Later volgende week anders?

Voor wat het actuele weer betreft, lijkt het erop dat de huidige situatie nog tot in de eerste helft van de komende week aanhoudt. Daarna wordt het mogelijk wat minder warm, krijgen storingen iets meer vat op het weer en keert het Azorenhogedrukgebied wellicht terug. Als dan ook de wind op de gebruikelijke plaatsen rond het hogedrukgebied terugkeert, kan de zeewatertemperatuur mogelijk geleidelijk weer iets normaler worden.