Afbeelding gemaakt met GPT-4o
Afbeelding gemaakt met GPT-4o
Nu

De waarheid achter weermanipulatie: complottheorieën onder de loep

Er zweven veel complottheorieën rond als het gaat over het weer. De overheid zou immers het weer manipuleren met vliegtuigen en radiogolven. De “wakkere” gemeenschap domineert Facebook en plaatst graag opmerkingen onder berichten van klimaatwetenschappers of nieuwswebsites. Geoengineering, HAARP en chemtrails worden het vaakst ter sprake gebracht. Zijn we met de moderne technieken echt zo ver dat we het weer kunnen aanpassen naar onze zin? Of is het gewoon kletspraat? We zoeken de feiten uit.

Chemtrails: geen enkel onderzoek vindt bewijs

Waterdamp vormt een groot deel van de uitlaatgassen van vliegtuigen. Hoog in de lucht koelt deze waterdamp, onder bepaalde atmosferische omstandigheden, snel af en condenseert. Het condenseren zien we als ‘vliegtuigstrepen’; in feite dus dunne, lange wolken.

De vliegtuigstrepen worden ook wel contrails genoemd. Complotdenkers hebben hier ‘chemtrails’ van gemaakt, omdat zij geloven dat de strepen niet slechts uit waterdamp bestaan, maar uit schadelijke chemicaliën. Aanhangers van de theorie beweren dat de overheid deze chemische stoffen opzettelijk laat verspreiden door de vliegtuigen. Het zou worden gebruikt voor kwalijke doeleinden, zoals het beïnvloeden van het weer, beheersen van de bevolking en verspreiden van ziektes.

De theorie van chemtrails is achterhaald en wordt meermaals ontkracht door wetenschappers en luchtvaartexperts. Er is geen bewijs dat schadelijke chemicaliën worden toegevoegd aan de vliegtuigbrandstof. De chemische samenstelling van contrails bestaat uitsluitend uit water en koolstofdioxide.

Vliegtuig condensatiestrepen: zijn het 'contrails' of 'chemtrails'? © Eigen foto

Met het toenemen van vluchtverkeer is de populariteit van de theorie ook toegenomen. Enkele tientallen jaren geleden waren de strepen niet of nauwelijks aanwezig, maar dat heeft te maken met de hoeveelheid commerciële vluchten. Door het toenemende aantal commerciële vluchten per jaar moeten veel vliegtuigen op grotere hoogtes vliegen. Dit leidt tot condensatiesporen die langer zichtbaar blijven. De vele contrails zijn een bewijs van het drukker wordende luchtverkeer.

HAARP: radiogolven naar de ionosfeer kunnen het weer niet beïnvloeden

HAARP is de afkorting voor ‘High-Frequency Active Auroral Research Program’, een onderzoeksprogramma in Amerika (Alaska). Het onderzoekt eigenschappen van de ionosfeer, de bovenste laag van de atmosfeer, door middel van radiozenders die radiogolven uitzenden naar deze laag. Volgens de complotdenkers wordt HAARP ingezet voor weermanipulatie en veroorzaakt het natuurrampen. Er wordt gesuggereerd dat de installatie in Alaska in staat is om deze effecten wereldwijd te veroorzaken.

De aardse atmosfeer bestaat uit vier lagen. Het weer vindt plaats in de onderste laag, de troposfeer. HAARP kan alleen de ionosfeer beïnvloeden, de bovenste laag die zich 70 km boven de troposfeer bevindt. Het is daarom onmogelijk dat HAARP effect heeft op weerpatronen. Bovendien zijn de effecten van de radiozenders beperkt en op een veel te kleine schaal voor de gesuggereerde manipulaties. HAARP heeft meerdere wetenschappelijke publicaties uitgebracht en is open over zijn doelstellingen en resultaten.

Een belangrijk moment voor de aanhangers van de HAARP-complottheorie is de krachtige zonnestorm die de Aarde op 10 mei bereikte. Het zorgde voor een zeer sterke geomagnetische storm op Aarde, wat te zien was als poollicht tot op vrij lage breedtegraden. Volgens complotdenkers zou HAARP dit noorderlicht hebben gemaakt en was het geen zeldzaam natuurlijk verschijnsel, maar een door de mensen gecreëerde lichtshow. Hoewel het onderzoek van HAARP een lokale zwakke lichtgevende aurora-achtige gloed kan veroorzaken, kan de invloed zich niet verder uitstrekken dan Alaska. De G5 zonnestorm, die ook in Nederland zichtbaar noorderlicht opleverde, bevond zich op veel grotere schaal en was ordes van grootte sterker dan het onderzoek van HAARP kan creëren.

Volgens sommigen zou de zonnestorm van 10 en 11 mei door HAARP werden veroorzaakt. © Eigen foto

Geoengineering: wordt alleen op kleine schaal toegepast en kan geen wonderen verrichten

Geoengineering verwijst naar interventies in het klimaatsysteem tegen klimaatverandering. Over solar geoengineering hebben we een tijd terug een artikel geschreven. Het blijft een lastig onderwerp binnen de klimaatwetenschap, omdat het de opwarming van de aarde tegen zou moeten gaan zonder direct de bron (broeikasgasuitstoot) aan te pakken. Een voorbeeld is het injecteren van aerosolen in de stratosfeer om zonlicht te reflecteren.

Er wordt onderzoek gedaan naar geoengineering, maar het is tot nu toe alleen theoretisch of experimenteel op kleine schaal. Sommige mensen geloven dat regeringen of geheime organisaties al bezig zijn met projecten die geoengineering toepassen, en dat deze schadelijk zijn voor mens en milieu. Het is niet aannemelijk dat dit aan de gang is. Wetenschappers zijn erg voorzichtig met geoengineering vanwege de nog onbekende gevolgen en ethische overwegingen.

Schematische afbeelding van twee theoretische methoden van solar geoengineering. De methoden worden onderzocht, maar gebruik wordt tegengegaan. Bron: UCSUSA

Het proces van ‘cloud seeding’ is een vorm van geoengineering die al wel mogelijk is. Het wordt vaak als argument gebruikt door degenen die beweren dat de overheid het weer manipuleert en regenbuien veroorzaakt. Een eerder artikel bespreekt de rol van cloud seeding bij het noodweer in Dubai afgelopen voorjaar. Cloud seeding heeft alleen effect op bestaande wolken die veel vocht bevatten in een zeer gelokaliseerd gebied. Het manipuleert geen weerpatronen, maar speelt in op de dynamica en fysica van wolken op kleine schaal. Grootschalige stormen en weerpatronen hebben specifieke atmosferische omstandigheden nodig om zich te kunnen vormen. Ze vergen enorme hoeveelheden energie, wat het voor mensen onmogelijk maakt om iets in de atmosfeer te brengen dat een grote storm of regenbui kan veroorzaken.

Informatiebubbels

Ondanks dat de complottheorieën vaak worden ontkracht, blijven aanhangers hardnekkig ervan overtuigd dat ze waar zijn. Het geloof in de theorieën is zo sterk dat meteorologen over de hele wereld worden beschuldigd van het verbergen van informatie. Binnen de gemeenschappen van complotdenkers is er een sterkte collectieve overeenkomst die de meningen van wetenschappers overtreft. Dit maakt het ingewikkeld om de diepgewortelde overtuigingen te veranderen met feitelijke informatie, omdat complotdenkers geloven dat deze feiten onderdeel zijn van een vermeende overheidsmanipulatie.

Eva SandelowskyRedactie Weer.nl