2021 één van de rustigste jaren ooit

Sinds het begin van de landelijke windmetingen in 1909 waren alleen 1921, 2003 en 2010 net zo rustig als dit jaar. We kijken dan naar een gemiddelde over Nederland. Weerstation Eelde in Drenthe moet zelfs helemaal terug naar 1959 voor een jaar met minder wind dan dit jaar. In het zuidoosten is de situatie minder extreem, zo was 2017 in Maastricht nog een fractie rustiger dan dit jaar.

Het windarme weer bij ons wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied dat dit jaar zeer hardnekkig is en vaak op de Oceaan net ten westen van de Britse eilanden ligt. Daardoor beleven Schotland en Engeland net als het noordoosten van Nederland de meest windarme periode sinds 1959. Het jaar 1959 stond in het teken van hogedrukgebieden en was in West-Europa extreem droog en zonnig. Meteorologen overal ter wereld wijten de aanwezigheid van dit hogedrukgebied en een ander, op de Grote Oceaan net ten westen van de VS aan de hoge watertemperaturen die op dit moment op het noordelijke deel van de Grote Oceaan en vrijwel de gehele Atlantische Oceaan worden gemeten.

Overeenkomsten met 1921, 2003 en 2010

Als we naar de andere jaren kijken valt één ding op, alle jaren waren door de invloed van het hogedrukgebied nabij de Britse Eilanden te zonnig. Zo staat het jaar 1921 van de periode 1 januari tot en met 18 oktober op een 21e plek, het jaar 2010 op een 15e plek en 2021 op een 14e plek. Het jaar 2003 verliep tot nu toe zelfs recordzonnig. Verder was het in 1921 recorddroog en ook 2003 was een opvallend droog jaar. Dit jaar en ook in 2010 konden storingen ons land wel regelmatig bereiken, waardoor het in 2010 en 2021 juist relatief nat is. Dit geldt overigens niet voor Schotland, daar is minder neerslag gevallen, waardoor ook waterkrachtcentrales in het gebied hun werk niet goed kunnen doen.

Dit jaar nog maar 2 officiële stormen

Slechts 2 keer is het dit jaar tot een storm gekomen op één van de officiële meetpunten van het KNMI. De eerste storm vond plaats op 11 maart in de westelijke kustprovincies en boven het IJsselmeer. Verder hadden we op 21 mei een bijzondere meistorm met op weerstation IJmuiden een uurvak windkracht 9. Dit was pas de 12e meistorm sinds het begin van de metingen. Omdat het afgelopen winter meestal rustig was, staat de teller dus nog maar op 2 stormen. Een gemiddeld jaar noteert in het huidige klimaat 7 officiële stormen. Omdat het pas oktober is, kan het aantal stormen dit jaar natuurlijk nog verder oplopen.

De teller staat dit jaar op 2 officiële stormen, maar het jaar is natuurlijk nog niet voorbij.

Ook in 2010 hadden we relatief weinig stormen, slechts 5. Het jaar 2003 noteerde maar één storm, het laagste aantal sinds 1951. Ook in 1921 was het niet vaak onstuimig met over het hele jaar 4 stormen. Opmerkelijk is daarbij dat de zeer zware storm van 6 november één van de zwaarste ooit was met een volle windkracht 11 aan de kust bij Hoek van Holland. Ook in recordrustige jaren kan het dus zeker wel goed tekeer gaan.

Steeds minder wind?

Door de verruwing van het landschap (steeds meer bebouwing en ook weer meer bebossing) zien we een afname van de windsnelheid, vooral in het binnenland. Zo bestaat de top-10 rustigste jaren sinds 1909 voor 80% uit deze eeuw!

Deze trend zien we ook bij het aantal stormen. Van 1971 tot en met 2000 kwamen jaarlijks nog gemiddeld 10 stormen per jaar voor. In het huidige klimaat van 1991 tot en met 2020 is dit aantal afgenomen tot 7. De afname van het aantal stormen heeft mogelijk ook te maken met klimaatverandering. Omdat de lucht boven de Noordpool minder sterk afkoelt in het winterhalfjaar, zou de straalstroom (krachtige wind boven ons land op circa 10 km hoogte) in de toekomst minder actief kunnen worden in de wintermaanden, met als gevolg ook minder stormdepressies. Dit is tot nu toe nog niet bewezen.

Halen we dit jaar 7 stormen?

De teller staat dit jaar op 2 officiële stormen, maar het jaar is natuurlijk nog niet voorbij. We staan aan de vooravond van een windrijke periode. Morgen kan het tijdens buien al hard waaien met in het hele land kans op (zware) windstoten rond 75 km/u. In de nacht van woensdag op donderdag en donderdagochtend wordt het pas écht onstuimig. Een lagedrukgebied trekt dan over de Noordzee en als het windveld de westkust en het Waddengebied bereikt, wordt het stormachtig met een windkracht 8 tippend aan storm, windkracht 9. Tot diep in het binnenland zijn dan zeer zware windtoten mogelijk van ruim 100 km/u. Voor een officiële storm moet op tenminste één meetpunt een uurvak van gemiddeld windkracht 9 worden gemeten.