Meteorologische winter start koud, maar hoe koud precies?

De laatste decembermaand met een benedengemiddelde temperatuur dateert alweer van 2010. Toen was het ook gelijk een bijzonder winterse maand met opvallend veel sneeuwdagen en een top-5 notering in de koudste decembermaanden sinds 1901. Sindsdien verliepen alle decembermaanden zachter dan normaal, met slechts af en toe een korte winterprik.

Opklaringen of niet?

Een belangrijk detail is of we in de loop van volgende week te maken gaan krijgen met opklaringen. Veel weermodellen tonen een grote grijze bedoening boven Centraal-Europa. Daardoor kan het 's nachts nauwelijks afkoelen en blijft het ook overdag boven nul. De operationele run van vanochtend toonde daarentegen wel ruimte voor opklaringen en dat was gelijk terug te zien in de verwachte temperaturen. Eind volgende week zou het in de vroege ochtend dan matig kunnen vriezen met overdag temperaturen rond het vriespunt.

Dat scenario lijkt op dit moment niet heel waarschijnlijk. De meerderheid van de weermodellen toont veel bewolking en daarmee temperaturen van zo'n 2 à 3 graden overdag en 's nachts daalt het kwik dan tot rond het vriespunt. Overigens is het wel het benoemen waard dat - net als vorig weekend - de hoge resolutie modellen ten oosten van ons al lagere temperaturen laten zien dan bijvoorbeeld het Amerikaanse weermodel, dat tot 15 dagen vooruit gaat. Mogelijk valt het daarom toch allemaal iets kouder uit dan nu in de modellen staat, maar echt winterweer lijkt het nog niet te worden.

De weerpluim van het Europese weermodel, met in het rood de operationele run. Die toont vanaf 3 december winterse temperaturen, maar daar is weinig ondersteuning voor. Rond pakjesavond zijn er wat meer leden die zachter weer tonen, voordat het aantal koude leden weer toeneemt.

Zachtere lucht nadert

Vanaf pakjesavond, 5 december dus, neemt de onzekerheid flink toe. Waarschijnlijk komt er een lagedrukgebied te liggen nabij of ten westen Portugal. Aan de oostkant daarvan komt zachtere lucht uit het Middellandse Zeegebied naar het noorden. Mocht die zachte lucht ons bereiken, dan gaan de middagtemperaturen in ieder geval tijdelijk omhoog naar (ruim) 5 graden. Gemiddeld is het begin december overigens zo'n 7 graden overdag.

Echter, sommige modellen laten de zachte lucht niet zo ver noordelijk komen. Dan krijgen we juist te maken met nog wat koudere lucht uit Oost-Europa en kan 's nachts matig gaan vriezen in combinatie met kans op ijsdagen. Die berekeningen zijn momenteel in de minderheid, maar de kans is ook zeker niet nul. Kortom, het is nog onzeker hoe en of de zachte lucht binnen gaat komen rond pakjesavond.

Hogedrukgebied bij Groenland?

Kijken we nog wat verder vooruit, dan is vanaf grofweg 8 december een signaal te zien voor een hogedrukgebied bij Groenland. Dat is opvallend, want de afgelopen jaren waren daar juist vaak sterke lagedrukgebieden te vinden. Met zo'n Groenlandhoog kan zeer koude lucht vanaf de Noordpool het noorden en noordoosten van Europa bereiken. Als lagedrukgebieden dan verder naar het zuidoosten trekken neemt ook bij ons de kans op winterweer met vorst én sneeuw toe.

Een aantal van de berekeningen in de weerpluim doen sterk denken aan december 2010, toen ook sprake was van een sterk hogedrukgebied bij Groenland en IJsland. Dat neemt niet weg dat ook zo'n patroon verkeerd kan vallen, want als de wind te veel van over de Noordzee waait is het al snel te zacht voor sneeuw. Desalniettemin is het een interessante ontwikkeling en niet voor niets laat ongeveer 80% van de berekeningen ook rond 10 december nog temperaturen onder normaal zien. Dat is in lijn met de winterverwachting die gisteren is gepubliceerd.