Verloop van de winter steun voor seizoensverwachingen

Eerder al lieten we in een verhaal op deze site (op basis van onderzoek van Paul Verheij van het weerforum Weerwoord.be) zien hoe niet de door ons voorgestelde combinatie van La Niña, QBO-, MJO en PDO- dominant was tijdens deze winter, maar alleen een onderdeel ervan, namelijk het koppel La Niña en de sterk negatieve PDO. Waarbij Paul er zelfs toe neigde om alleen naar de invloed van de PDO- te kijken. In het pakket aan teleconnecties (invloeden op het weer), zoals we dat ook bij het maken van de verwachting al tot onze beschikking hadden, vonden we de relatie tussen de naderende winter en het koppel La Niña en PDO- terug. En nog steeds is het opvallend hoe sterk de relatie uiteindelijk was, met wat alles wat er is gebeurd. Ook nu in de februarimaand.

In december leek het nog goed te komen

Toen we in de decembermaand zaten, leek het allemaal nog goed te komen met de winterverwachting. Op de Oceaan zagen we telkens weer de opbouw van hogedrukgebieden die een uitbouw naar het noorden kregen. Scandinavië liep vol met ijskoude lucht. Tot twee keer toe bereikte die lucht ook Nederland. Het mooiste winterweer hadden we tijdens de kerstdagen met overdag veel zon en in de nacht op uitgebreide schaal matige vorst.

Toen zag je wel degelijk iets van de invloed van de MJO terug, die lange tijd in zijn fasen 6 en 7 verkeerde. Het was echter niet voldoende om de winter in Nederland op gang te laten komen. Waarschijnlijk mede doordat de ook toen al sterke poolwervel geleidelijk aan meer invloed kreeg op het weer in het hoge noorden, maar mogelijk ook door klimaatverandering.

Vanaf de Kerst was duidelijk dat het niet zou gebeuren

Vanaf de week van Kerst stond wel vast dat het winterweer gedurende de rest van de winter geen vervolg zou krijgen. Op dat moment werd duidelijk dat de poolwervel niet, zoals wel verwacht en ook in de vorige winter gebeurde, zou instorten, maar bijna recordsterk zou worden en blijven.

Dit was onverwacht, omdat in winters met een negatieve QBO en La Niña juist vaak SSW’s optreden, de voor het verzwakken of verplaatsen van de poolwervel benodigde opwarmingen van de stratosfeer boven het poolgebied. Met een sterke poolwervel zat een uitbreiding van het hogedrukgebied, dat wel steeds op de weerkaarten aanwezig was, er niet meer in. Daarmee was wel duidelijk hoe de rest van de winter zou verlopen en dat is inmiddels al deels geschiedenis.

Het patroon van deze winter is heel sterk

Het grappige is dat de verwachtingen voor 6 weken vooruit, zoals die tweemaal per week door het Europese rekenmodel worden uitgegeven, de juiste lijn vanaf de tweede helft van december ook te pakken kregen. Blijkbaar was het vanaf dat moment dermate duidelijk hoe de atmosfeer deze winter op het Noordelijk Halfrond in elkaar zou zitten, dat het vervolgens relatief eenvoudig bleek om ver vooruit te kijken. Zowel voor wat de luchtdrukverdeling als de verwachte temperaturen betreft, scoorde de lange termijnverwachting vanaf dat moment opmerkelijk goed.

Collega Jelmer van der Graaff heeft in een tabel uitgezet hoe de temperatuurverwachtingen scoorden van de verschillende 6-weekse verwachtingen van het ECMWF, vanaf grofweg half december tot aan nu. Er staan opvallend veel groene vakjes in de tabel. De verwachting van 13 december zat er nog behoorlijk naast voor wat de verwachte temperaturen betreft, maar daarna ging het eigenlijk crescendo. Het signaal was ook steeds heel sterk, vaak tot 6 weken vooruit.

Seizoensverwachtingen bieden zeker kansen

Wat we hiermee willen laten zien, is dat het – ook al hebben we aan het begin van de winter de verkeerde keuze gemaakt – wel degelijk mogelijk is om langere tijd van tevoren te voorzien dat zich gedurende de wintermaanden een bepaald patroon instelt dat vervolgens zeer hardnekkig blijft. Dat is precies waarom het bij het maken van seizoensverwachtingen draait. Deze winter is dat patroon zelfs zo sterk dat ook de ‘gewone’ rekenmodellen er tot weken vooruit vat op hebben.

Sceptici zullen nu zeggen: maar ho even, een zachte winter verwachten is juist makkelijk, omdat je dan in 80 procent van de gevallen gelijk hebt. De kans dat een teleconnectie of een rekenmodel het in die gevallen bij het rechte eind heeft, is dan ook een stuk groter. En inderdaad: dat klopt. Het was hetzelfde argument dat werd gebruikt bij het afschieten van de oorspronkelijke verwachting, die uiteindelijk ook fout bleek te zijn. Belangrijker hierbij is dat we het wel hádden kunnen voorzien. Een perfecte winterverwachting, zowel qua drukverdeling als temperatuur, lag voor het oprapen. En vooral dat geeft moed bij het voortzetten van deze, door velen al lang ingeslagen weg.