Volop warmterecords in Noorwegen, Zweden én het noordpoolgebied in juni

Laten we beginnen in Zweden. Daar werd vorige week zondag (26 juni) op twee stations het all-time warmterecord voor juni verbroken. Zo werd het in Junsele 32,1° (0,1 graad warmer dan het oude record uit 1935) en steeg de temperatuur in Gotska Sandön (Gotland) naar 31,4 graden, waarmee het oude junirecord van 31,2° uit 1917 werd verbroken. Verder zagen veel andere stations de hoogste junitemperatuur in decennia. De voorgaande vrijdag, toen in Zweden het traditionele midzomerfeest werd gevierd, was het op meerdere weerstations de warmste midzomer ooit gemeten.

Een adempauze kreeg men in Zweden niet, want het eerdergenoemde junirecord in Gotska Sandön werd een dag later alweer verbroken: 31,6°. Buiten het junirecord is dit een evenaring van het all-time warmterecord (gemeten in juli 2010) van dit weerstation. Verder werd in Lapland in zowel Kvikkjokk-Årrenjarka (30,9°) als Nikkaluokta (28,8°) het oude junirecord met 0,3° verbroken.

44 weerstations (!) vestigen nieuw warmterecord in Noorwegen

In Noorwegen was de hitte nog wat uitgesprokener. Op maar liefst 44 weerstations werd de hoogste maximumtemperatuur ooit in juni gemeten. Met 32,5° in Banak i Porsanger op 29 juni, werd een nieuw provincierecord voor de maximumtemperatuur in juni gezet in provincie Troms og Finnmark. Landelijk verliep juni over de gehele maand gezien 1,7° warmer dan normaal. Daarmee is eindigt juni 2022 precies in de top-10 warmste junimaanden sinds het begin van de metingen. Momenteel wordt de hitte in het noorden van Europa verdreven. Alleen in Zweeds Lapland en Finland is het vandaag en morgen nog erg warm.

Records ruimschoots verbroken in Arctisch gebied

De grootste temperatuurafwijkingen in Juni waren voor het noordpoolgebied. Het vliegveld van Spitsbergen mat een gemiddelde junitemperatuur van 6°. Dat is 2,4° boven normaal en 0,3° boven het vorige junirecord uit 2007. In Ny-Ålesund, in het noordwesten van Spitsbergen, was de afwijking nog groter. Daar eindigde de afgelopen junimaand met een gemiddelde temperatuur van 5,7°, bijna 3° boven de normaal en 1,5°(!) boven het oude record uit 2006. Op het eilandje Bjørnøya, waar juni 1,8° warmer dan normaal verliep, werd voor de tweede keer ooit een temperatuur boven 20° gemeten.

Opwarming Spitsbergen gaat nóg sneller dan gedacht

Het Arctisch gebied en specifiek de regio van Spitsbergen komt erg vaak in het nieuws met betrekking tot klimaatverandering, zie bijvoorbeeld hier en hier. Dat is niet geheel verrassend, omdat Spitsbergen de snelst opwarmende regio ter wereld is. Sterker nog, onlangs kwam naar buiten dat Spitsbergen nog 2x harder opwarmt dan wetenschappers vermoedden. De regio in de noordelijke Barentszzee warmt 2 tot 2,5 keer sneller op dan het gemiddelde van het poolgebied en 5 tot 7 keer sneller dan de rest van de wereld.

De snelle opwarming in deze regio is deels te wijten aan het zee-ijs albedo terugkoppelingseffect. Normaal was de zee in de winter en het voorjaar in deze regio namelijk grotendeels bedekt met zee-ijs. Zee-ijs weerkaatst veel zonlicht (anders gezegd: zee-ijs heeft een hoog albedo) waardoor het oppervlak niet of nauwelijks opwarmt. Maar door de opwarming van de regio smelt het zee-ijs. Zeewater heeft juist een laag albedo en absorbeert veel straling van de zon. Hierdoor warmt de regio op en verdwijnt er alleen nog maar meer zee-ijs, enzovoorts. We zien tegenwoordig dan ook veel minder ijsbedekking in het gebied. Bovendien groeit het ijs later in het seizoen aan en start het smeltseizoen eerder.

Ook Baltische Staten zeer heet

De hitte beperkte zich niet tot de eerdergenoemde landen. Ook verder naar het oosten, in de Baltische Staten, was het heet. Vooral Estland sprong eruit. De hoogste temperatuur gedurende de afgelopen hittegolf was daar 33,0°. Niet genoeg om het juni record van vorig jaar (34,6°) te verbreken, maar niettemin zeer heet voor deze regio. Vijf weerstations in Estland maten wel hitterecords met de hoogste juni-temperaturen ooit gemeten op die plek, waarbij een aantal stations de oude records zelfs met ruim een graad verbraken.

Bronnen: SMHI, met.no, ilmateenistus.ee