Juni 2022 warm en sinds 1976 niet zo zonnig

Afgelopen junimaand bevond Nederland zich vaak op de grens van hete lucht in Zuid-Europa en veel koelere lucht in Scandinavië en de Britse Eilanden. Meestal zaten we net aan de warme kant van het front. Af en toe bereikte de hitte ons land, maar lang duurde dit nooit en het ging regelmatig gepaard met fikse buien. Regionaal is het dan ook een kletsnatte maand en op veel plekken is de droogte van dit voorjaar voorbij. Toch zijn er ook nog steeds gebieden waar veel te weinig neerslag is gevallen. Landelijk was de maand vrij nat met gemiddeld 78 mm tegen 67 mm normaal. In Geldermalsen viel bijna het dubbele met 152 mm. Gorinchem kwam tot 151 mm.

In het oosten en zuidwesten was het juist veel te droog. In Twente en Zeeland viel lokaal minder dan 40 mm. Vrouwenpolder was het droogst met 30 mm. Door het uitzonderlijk zonnige karakter van de maand is veel vocht verdampt en daardoor is het neerslagtekort in Zeeland opgelopen tot 180 millimeter. In Zuid-Limburg, de Achterhoek en Twente is het neerslagtekort ruim 150 mm. Op de Utrechtse Heuvelrug is zoveel neerslag gevallen, dat het neerslagtekort is opgelost.

Hoe zuidelijker, hoe warmer

Opvallend aan de junimaand waren de grote verschillen tussen het koelere noorden en het warme zuiden. Zo was de maand in het noorden maar een halve graad warmer dan gemiddeld, met amper 16 graden. In het zuiden was het bijna anderhalve graad warmer dan normaal met ruim 18 graden als gemiddelde maandtemperatuur.

Na een wisselvallige en frisse start knapte het begin juni een paar dagen goed op met flink wat zon. Op 3 en 4 juni lagen de temperaturen tussen 15 graden op de Wadden en 27 graden in Limburg. In de heldere rustige nachten kon het sterk afkoelen en kwam het tot nachtvorst. Zo koelde het 2 juni in Deelen af tot 2,9 graden. Aan de grond werd het in Eelde -1,0 graad. Een officieus weerstation in de duinen bij Egmond kwam zelfs tot -1,7 graden op normale waarneemhoogte.

Uitzonderlijk natte Pinksteren

Precies tijdens de pinksterdagen sloeg het weer om en trokken zware plensbuien over het land. Sinds 1945 was het niet zo nat op het hoofdstation, met in De Bilt over beide dagen ruim 37 mm. In 1945 viel nog iets meer met ruim 42 mm. Op andere plekken viel uitzonderlijk veel neerslag. In een strook van Limburg, over het midden van het land naar Noord-Holland en de Wadden regionaal ruim 50 mm. In het rivierengebied was de overlast groot en kwam Geldermalsen als natste officiële meting uit de bus met 76 mm. Iets verderop in Geldermalsen en ook in Rosmalen kwamen officieuze metingen zelfs rond 100 millimeter uit. Nooit eerder werd zoveel neerslag gemeten tijdens Pinksteren. Ook de dagen daarna bleef het wisselvallig. Zo werd op de 9e in Marknesse 40 millimeter afgetapt.

Droger en zonniger

Vanaf de 10e werd het door invloed van hogedrukgebieden droger en zonniger. Omdat de wind eerst nog uit het westen waaide, bleef de temperatuur nog wat achter. Vanaf de 15e draaide de wind naar het oosten en later naar het zuiden en werd het snel warm. Op 17 juni werd het in de zuidelijke helft al tropisch warm en op 18 juni liep het kwik in het Limburgse Ell zelfs op tot 33,9 graden. In het noordwesten koelde het toen alweer af, met op Terschelling 18,6 graden als maximumtemperatuur. Bijzonder was de tropennacht in Maastricht. Op 18 juni kwam de minimumtemperatuur op 20,0 graden uit. Daarmee was het de vierde junimaand op rij die een tropennacht bracht. In de vorige eeuw waren tropennachten in juni nog uniek.

Opnieuw nachtvorst

Op 19 en 20 juni werd de warme lucht verdreven en dat ging gepaard met enkele buien. In vrijwel het hele land werd de 20 graden niet meer gehaald, een enorm verschil met de dagen daarvoor. In de nacht naar 21 juni, de start van de astronomische zomer, werd het opvallend koud. Op weerstation Twenthe kwam de temperatuur op 2,9 graden uit. Alleen in 1915 was het nog kouder tijdens de start van de zomer, met in De Kooy (bij Den Helder) 2,5 graden. In Castricum aan Zee werd in de duinen een temperatuur van -1,8 graden gemeten, maar deze meting is niet officieel. In de nacht naar 22 juni werd op Vlieland en Terschelling vorst aan de grond gemeten, op Terschelling vroor het zelfs nipt op normale waarneemhoogte. Deze niet officiële metingen geven aan hoe koud het kan worden in duinpannen.

Opnieuw tropisch gevolgd door zware onweersbuien

Vanaf 22 juni stroomde weer warme lucht ons land binnen en gingen de temperaturen snel omhoog. De koude nachten verdwenen en op 23 juni werd het opnieuw tropisch in een groot deel van het land. Deze keer deed het noorden ook mee. De Bilt kwam op 29,8 graden uit en daarmee bleef de eerste officiële tropische dag van het jaar nog steeds uit. Hupsel kwam op 32,9 graden uit.

De hitte werd in de avond en nacht naar 24 juni afgestraft door zware regen- en onweersbuien, die van zuidoost naar noordwest over het midden van het land trokken. Op sommige plaatsen onweerde het de hele nacht en blikseminslagen veroorzaakten hier en daar branden. In Nijmegen viel 52 mm. Ook de dagen daarna ontstonden lokaal zware buien. Op 25 juni werd in het Zeeuwse Kapellebrug 56 mm opgevangen, bijna een maandsom. Op 26 juni viel in Harlingen 34 mm.

Tornado in Zierikzee

Omdat Nederland dagen op de grens tussen hete lucht in Zuid-Europa en koele lucht in Noordwest-Europa lag, bleef het onrustig. Ook maandag 27 juni ontstonden forse buien. In Lisse viel 39 mm en in Wassenaar was sprake van wateroverlast. Zeer bijzonder was de tornado die over Zierikzee trok. De tornado, die vanaf de Oosterschelde kwam, richtte grote schade aan. Daken werden van huizen gerukt, schoorstenen waaiden eraf, bomen waaiden om, dakpannen vlogen in het rond en grotere takken braken af. Maar liefst 150 huizen zijn beschadigd en sommigen zijn onbewoonbaar geworden. Een vrouw kwam om het leven en negen mensen raakten gewond.

Veel warme en zomerse dagen

De maand sloot zomers af met veel zon en hoge temperaturen. Op 30 juni ging de temperatuur in het oosten richting 30 graden, maar trokken opnieuw weer felle regen- en onweersbuien over het land. In het Twentse Denekamp viel 38 mm. Een amateurweerstation in Ruurlosebroek (Achterhoek) mat een zware windstoot van 86 km/u. In Drenthe werd stormschade gemeld. Opmerkelijk was het grote temperatuurverschil: in de namiddag was het 14 graden in Zeeland tot 28 langs de oostgrens.

De Bilt telde over de hele maand 21 warme dagen en dat is meer dan de norm van 16 dagen waarbij het tenminste 20,0 graden werd. In het Limburgse Arcen werd het op maar liefst 29 dagen tenminste 20 graden. Een record is dit niet, in 2003 werd het op sommige plekken elke dag warmer dan 20 graden. Het aantal zomerse dagen van 25 graden of warmer komt in De Bilt uit op 5 en dat is normaal. Limburg noteerde 11 zomerse dagen en het Waddengebied 2. De Bilt noteerde nog geen tropische dag. Normaal gebeurt dit 1 keer. Het aantal mooi-weerdagen kwam in De Bilt uit op 11 tegen 6 normaal. Op een mooi-weerdag is het droog, schijnt de zon meer dan de helft van de tijd en is het warmer dan normaal.