Komt het nog goed met de zomer?

Terwijl het in juni zo mooi begon. Tot globaal de 25ste was het, na misschien een nog wat aarzelende start, vaak schitterend zomerweer met veel zon en vooral in de zuidoostelijke helft van het land ook regionale hittegolven. Hogedrukgebieden in het hoge noorden hielden storingen uit onze buurt en zorgden ervoor dat zich een flinke droogte opbouwde. Ook de watertemperaturen in onze omgeving begonnen aan een spurt omhoog.

Eerste deukjes

Vanaf ongeveer 18 juni zag je de eerste deukjes. Van de drie hogedrukgebieden in het hoge noorden, die de zomer zo’n vliegende start hadden gegeven, verdwenen er twee: de hogedrukgebieden boven Canada en boven Siberië. Het hogedrukgebied bij ons hield nog wat langer stand. Een groot lagedrukgebied op de Oceaan wist meer en meer een vuist te maken en de eerste fronten ervan passeerden ook Nederland vanuit het zuiden. Op 20 juni kwam het daarbij voor de eerste keer zelfs tot forse onweersbuien.

In de periode daarna zocht de wind bij ons steeds vaker in de zuidwesthoek op. Nu waren het de pulsen van warme lucht die nog tot Nederland wisten door te dringen, zoals op 25 juni, en later in juli ook weer rond de achtste en de negende. De pulsen die daarna kwamen, waren echter wel steeds iets minder warm en inmiddels zijn we in een periode terechtgekomen waarin beneden normale temperaturen domineren en waarin het wisselvallig is.

Tegenstellingen

Kijken we naar de drukverdeling van nu, dan is er nog maar iets van de noordelijke hogedruk, die aan het begin van de zomer zo dominant was, terug te vinden. Nu ook verder bij Europa vandaan, vaak boven of zelfs ten westen van Groenland. De koudere lucht, die aan de oostflank ervan vanuit het poolgebied de warme Oceaan op komt, zorgt daar steeds voor de vorming van lagedrukgebieden. Die houden er op hun beurt bij ons de wisselvalligheid en de relatief gematigde temperaturen in. Ondertussen houdt een hogedrukgebied boven de Sahara de warmte in het zuiden vast. Zo waait de wind daar en ook hier vaak uit het westen tot zuidwesten. Omdat de herkomst van de aangevoerde luchtmassa’s nogal van elkaar verschilt, is de uitwerking ervan daar wel een totaal andere dan die hier.

Opvallend deze zomer is de kracht van de straalstroom, die stukken sterker is dan in voorgaande zomers en ook een behoorlijk zuidelijke positie inneemt. Hadden we er in voorgaande jaren in Nederland tijdens de zomermaanden vaak nauwelijks last van, nu zien de weerkaarten er af en toe ronduit herfstachtig uit. En is het af en toe ook herfst: we zijn de doorkomst van de windkracht-11 storm Poly op woensdag 5 juli natuurlijk nog niet vergeten. Dat de straalstroom zo sterk is, heeft vooral met de grote temperatuurverschillen van nu te maken tussen het zuidelijke en het noordelijke deel van het Noordelijke Halfrond.

Australië in 2020

De situatie heeft wel wat weg van de drukverdeling die in 2020 in Australië tot de Zwarte Zomer leidde, met extreme hitte en droogte, enorme bosbranden en de dood van enkele miljarden dieren zoals koala’s en kangoeroes. Toen was het de straalstroom rond Antarctica die in de zomer sterker dan normaal was en een erg noordelijke positie innam. Australië kwam aan de rand ervan in een gebied met sterke daalbewegingen te liggen, zoals dat nu met de landen rond het Middellandse Zeegebied eveneens het geval lijkt.

Dalende lucht warmt op en houdt de vorming van buien tegen. Wel ontstaan als gevolg van de dalende lucht sterke hogedrukgebieden. En nu die daalbewegingen in het gebied rond de Middellandse Zee sterker lijken te zijn dan in andere jaren, pakt de hitte er in de landen daar van tijd tot tijd extreem uit. En grijpen ook in het zuiden van Europa bosbranden op steeds meer plaatsen om zich heen. Zo houden de hitte daar en het koelere weer hier elkaar in een houdgreep. En liggen beide weerpatronen al een tijdje behoorlijk vast.

Is er dan helemaal geen hoop meer voor de zomer? Toch wel. Terwijl we in ons deel van Europa nu een koeler tijdvak meemaken, gaan we wel geleidelijk de periode in waarin in ons werelddeel de wind het vaakst uit het zuiden waait. Dat komt niet alleen doordat de herfst dichterbij komt en de depressieactiviteit op de Oceaan weer langzaam begint toe te nemen, maar ook doordat het orkaanseizoen op de Oceaan steeds meer op gang komt. Aan de voorzijde van de Oceanische lagedrukgebieden draait de wind boven Europa makkelijker naar het zuiden en kan de warmte in het zuiden alsnog naar het noorden komen.

Augustus maakt of breekt de zomer

Op de korte termijn gaat dit alleen nog niet gebeuren, maar op de wat langere termijn en specifiek vanaf de maandwissel zien we wel wat meer warme opties in de berekeningen komen. We hoeven de zomer dan ook nog niet af te schrijven. Het zal uiteindelijk de augustusmaand zijn die bepaalt hoe de zomer van dit jaar de geschiedenisboeken in zal gaan.