De kansen op een koud vervolg van de winter zijn nu wel verkeken

Het vroege winterweer hebben we inmiddels gehad. De eerste 2,5 weken van december verliepen veel kouder dan normaal, uitlopend in de vorstperiode die het afgelopen weekend ten einde ging. Het was lang geleden dat we in december een koude periode met een vergelijkbare duur als die van dit jaar hadden. Op meerdere plaatsen in het land stond de gemiddelde maandtemperatuur na de 18e onder nul. In Maastricht was het maandgemiddelde van -0,3 graden op dat moment zelfs goed voor een negende plaats op de lijst van koudste decembermaanden sinds 1906. Voorwaar een prestatie.

Natuurijs

In vrijwel heel het land konden we op ondiep water en ijsbanen enkele dagen op natuurijs schaatsen, in het weekend van 17 en 18 december waren er zelfs waaghalzen die de grotere plassen op gingen. Hier en daar zakten mensen door het ijs, maar meestal ging het gelukkig goed. We registreerden enkele ijsdagen, in Arcen zelfs vijf rij. Op een aantal plaatsen kwam het tot strenge vorst en we zagen aanvriezende en uitsneeuwende mist, Ook was er mooie, ruige rijp, namen we Arctische Zeerook waar en sneeuwde het op diverse plaatsen een beetje. Aan winterweer verzamelden we meer dan in de hele voorgaande winter.

Hogedrukgebieden, die in Scandinavië aan het einde van de novembermaand de kop opstaken, trokken naar het westen, om zich voor enige tijd in de omgeving van Groenland en IJsland te vestigen. Aan de oostflank ervan stroomde koude lucht, afkomstig vanuit het noordpoolgebied, in de hogere luchtlagen naar het zuiden af en bereikte ook onze omgeving. Doordat die kou met het warme Noordzeewater in contact kwam, ontstonden op zee allerlei storingen die ervoor zorgden dat het geheel niet zo mooi uit de verf als de weerkaarten ons eerst voorspiegelden.

Kou om zeep

Van de beloofde oostelijke tot noordoostelijke winden kwam niets terecht. Veel vaker was de wind zuidelijk of zuidwestelijk en in de kustgebieden waaide hij af en toe uit richtingen tussen west en noord, vanaf zee dus. Daar kwam het kwik overdag vaak ruim boven nul, landinwaarts was het kouder. Ook was het naar het westen verdwijnen van de hogedruk niet gunstig voor het vervolg, zo wisten we meteen al. Vaak komt zo’n hogedrukgebied na verloop van tijd té westelijk uit, waardoor de koude lucht niet meer naar ons, maar de Oceaan op stroomt. De lagedrukgebieden die daar vervolgens ontstaan, helpen de kou na enige tijd vakkundig om zeep. En deze keer was dat niet anders.

Toch bleek het uiteindelijk genoeg voor een mooie, winterse periode. Ook de verwachtingen voor de langere termijn zagen er af en toe hoopvol uit. Het leek misschien toch wel anders te worden dan in de voorgaande winter, al waren de randvoorwaarden, waarbinnen alles tot stand kwam, in grote lijnen wel dezelfde als die van vorig jaar. Toen ontspoorde de winter na de Kerst (vanuit het perspectief van de winterliefhebber in elk geval) volledig.

Sterke poolwervel

Wat vooral vergelijkbaar was en is, is de sterke poolwervel, hoog in de atmosfeer. Hij is de afgelopen weken alleen maar sterker geworden en draait de komende tijd volgens de verwachtingen op volle toeren. Net zoals vorig jaar om deze tijd. Het gevolg toen was duidelijk. Na een nog koud verlopen Kerst met op veel plaatsen in de nachten zelfs lichte tot matige vorst, sloeg het weer om. De januarimaand verliep al zacht en wisselvallig, zonder dat je van een echte westcirculatie kon spreken. In februari was die er echter wel. En hoe. Het weer werd steeds wilder, we kregen uiteindelijk drie stormen op rij en de maand verliep kletsnat en superzacht. Van de winter was al die tijd geen spoor meer.

En ja; inmiddels zien we hetzelfde gebeuren. Met een beresterke poolwervel boven de pet, verdwijnen de winterse signalen als sneeuw voor de zon uit de weerkaarten. De hoogteruggen, die de afgelopen weken nog fraaie hogedrukgebieden op de been wisten te brengen op plekken waar winterliefhebbers blij van werden, worden meer en meer platgeslagen. Tegelijkertijd grijpen lagedrukgebieden op de Oceaan de macht.

Slecht nieuws

Daar waar de luchtdruk de afgelopen weken in de buurt van IJsland vaak relatief hoog was en lagedrukgebieden een zuidelijke koers moesten volgen tot in het Middellandse Zeegebied, is de luchtdruk bij IJsland nu juist laag. Boven het zuiden van Europa zijn de hogedrukgebieden verschenen, die daar in de vorige winter ook al zo dominant waren. In een verhaal gisteren op deze site beschreven we waarom dit voor die omgeving heel slecht nieuws is.

Nu we terug zijn bij de situatie van vorig jaar, is er weinig reden meer om aan te nemen dat het vervolg van de winter dit jaar nog kou van betekenis zal brengen. Alleen een wonder kan hierin nog verandering brengen, zoals een plotselinge opwarming van de stratosfeer boven het noordpoolgebied, een SSW eventueel later deze winter. Vooralsnog is er niets dat hierop wijst. En zolang dat zo is, kunnen we de winter van dit jaar feitelijk afschrijven. In elk geval daar waar het om een periode met stabiel winterweer gaat. De zachte optie zal vrijwel zeker de juiste blijken te zijn. Het vervolg van de winter wordt daarmee wisselvallig en zacht. Met alleen incidentele, koudere dagen tussendoor, die ook weer snel vervliegen.