Volgende week eerste winterprikjes

Koude, vanuit het poolgebied afkomstige lucht, lijkt zich volgende week een weg naar het zuiden te banen. Zeker in grote delen van Scandinavië valt de winter in, met een bovenlucht die voor eind november wel heel erg koud lijkt te worden. Een deel van die koude lucht kan via de Noordzee ook Nederland bereiken, maar doet dat bij ons door de invloed van het warme zeewater wel in gematigde vorm. Tegen het einde van volgende week kunnen de eerste winterse buien vallen.

Erg koude bovenlucht in poolgebied

We hebben er al vaker op gewezen: de afkoeling en het dichtvriezen van het noordpoolgebied zijn dit najaar, in tegenstelling tot globaal de voorgaande 5 jaar, relatief snel en voorspoedig verlopen. Daar waar het ijs de afgelopen jaren moeite had om het in de zomer verloren gegane terrein goed te maken, verliep dat in de voorbije maanden een stuk makkelijker. Het is zeker niet zo dat er nu meer ijs is dan normaal, maar de Noordelijke IJszee is al wel helemaal dichtgevroren en dat zagen we ook in de temperaturen in het gebied terug. Ze lagen een stuk lager dan vorig jaar om dezelfde tijd. De bovenlucht kun je boven de pool op dit moment zelfs bijzonder koud noemen.

Zoals al wel vaker gememoreerd, lijkt de aanloop naar de komende winter op die in de jaren 2010 en 1962. In 1962 volgde een winter die ook nu nog steeds als één van de strengste ooit te boek staat, de winter van 2010/2011 speelde zich vooral in de decembermaand af. Het sneeuwde toen bijna iedere dag, Nederland werd onder een dikke, witte mantel gelegd en we beleefden een sprookjesachtige Witte Kerst. Later in die winter gebeurde overigens niet veel meer.

Straalstroom begint sterk te golven

In beide winters zag je dat de straalstroom in de loop van november sterk begon te golven, met hoge toppen naar het noorden en diepe dalen naar het zuiden. Dit jaar lijkt het niet anders te gaan. Ook volgende week lijken er enorme bochten in de straalstroom te gaan trekken, met hoge toppen in de richting van IJsland en Groenland en diepe dalen boven het westen van Europa. Onder de top komt op de Oceaan een sterk hogedrukgebied te liggen, in het dal boven Europa gaat de luchtdruk juist omlaag. Noordelijke winden in de bovenlucht voeren bij ons vanaf maandag de eerste golf met koudere lucht aan, een tweede golf met fellere kou lijkt vanaf donderdag te volgen.

Vanaf maandag al eerste plaagstootje

De situatie vanaf maandag is gelijk interessant, omdat die eerste golf met kou vanuit het noorden meteen door een hogedrukgebied wordt gevolgd. De wind wordt dan even noordoostelijk en de temperaturen gaan flink omlaag. In de nacht naar dinsdag zou het op veel plaatsen al enkele graden kunnen vriezen, als de nu berekende ontwikkeling ook echt zo uitkomt, en na een koude dinsdag met veel zon en temperaturen die maar enkele graden boven nul uitkomen, zou het in de nacht woensdag (zoals de kaart er nu uitziet) hier en daar al meer dan 5 graden kunnen vriezen.

Nieuwe golf met koude lucht

Woensdag trekt, zoals het er nu naar uitziet, het hogedrukgebied boven onze omgeving naar het zuiden weg. De volgende golf met koude lucht vanuit het noorden komt er dan aan, maar eerst voert een wat aantrekkende zuidwestelijke wind iets zachtere lucht aan. In de loop van de dag passeert vanuit het noorden dan een front met wat regen, in Duitsland zou het zelfs op verscheidene plaatsen al tot ijzel kunnen komen. Daarna draait de wind naar het noordwesten en stroomt de koudere lucht binnen. Om een idee te geven hoe koud die lucht is: over de Britse eilanden trekt een bel naar het zuiden richting Spanje waarin het op 5 kilometer hoogte 40 graden vriest. In het noorden van Scandinavië daalt de temperatuur op een hoogte van 5 kilometer zelfs lokaal tot 46 graden onder nul. Dat is een waarde die we de laatste jaren ook middenin de winter zelden hebben gezien.

Koudste bovenlucht op vrijdag

In Nederland wordt de passage van de koudste bovenlucht nu voor volgende week vrijdag berekend. Bij ons zou de temperatuur dan op een hoogte van 5 kilometer tot -38 graden kunnen dalen. Het levert ons vanaf de Noordzee regen- en hagelbuien op die wat dieper landinwaarts ook met (natte) sneeuw gepaard zouden kunnen gaan. Verder zou het in het binnenland in de nachten nog steeds op veel plaatsen tot enkele graden vorst kunnen komen en zouden de temperaturen overdag, doordat de wind steeds vanaf zee waait, tot tussen 4 en 7 graden boven nul oplopen.

Winter geeft eerste tekenen van leven

Het lijken de eerste plaagstootjes te worden van een winter, waarvan het verdere vervolg natuurlijk nog steeds heel spannend is. De voortekenen zijn nog altijd veelbelovend, temeer nu het ECMWF berekent dat de eerder op deze site besproken MJO de komende drie weken de fasen 6 en 7 lijkt te gaan doorlopen. Daarmee staan eigenlijk alle seinen voor (vroeg) winterweer op groen, zou je op basis van vergelijkingen met het verleden zeggen. En misschien is het ook wel daarom dat de winter nu ook op de weerkaarten de eerste tekenen van leven lijkt te geven.