Historische aprilmaand 2021 is zeer koud, sneeuwrijk en vrij zonnig

Omdat de aprilmaand sinds 1901 gemiddeld 2,1 graden is opgewarmd (1,9 graden sinds 1990), is de 6,7 graden van dit jaar, op de ranglijst van koudste aprilmaanden slechts goed voor een 15e plaats. Wel was het de koudste aprilmaand sinds 1986, in 35 jaar tijd dus. Tevens was april slechts drie tiende van een graad warmer dan maart!

Sinds 1929 niet zoveel vorst!

Zeer opvallend was het grote aantal vorstdagen deze maand. In Eelde in Drenthe waren het er zelfs 18 en het kan zo zijn dat de gemiddelde minimumtemperatuur daar over april net beneden het vriespunt uitkomt. Dat is alleen in 1917 en 1929 eerder gebeurd en zou dus een unicum zijn. Tevens kwam het aantal vorstdagen in 1929 en 1917 met respectievelijk 19 en 20 nog een fractie hoger uit. In De Bilt vroor het 8 keer en dat was twee keer zo vaak als gebruikelijk. Toch kwamen we niet in de buurt van het record van 14 keer in 1917. In de tweede decade van (11-20) april scoorde De Bilt 7 nachten met vorst. Dit was wel een record.

Ondanks de langdurige kou zijn er geen datum-kouderecords verbroken en dat is tekenend voor de klimaatverandering. De laagste temperatuur van -4,5 graden werd gemeten op 26 april in Eelde. Het landelijk datumrecord van deze dag bleef net staan op -4,6 graden, gemeten in Twenthe in 1971. De Bilt noteerde op 13 april de laagste temperatuur van -2,2 graden, ook geen bijzondere waarde.

Sinds 1977 niet zo sneeuwrijk

In de eerste helft van april werd op maar liefst 10 dagen ergens in het land sneeuw geregistreerd tegen 2,5 dagen normaal. In 1977 was dit aantal voor het laatst zo hoog en sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw was april slechts 4 keer nog sneeuwrijker. Op 5 dagen was het ergens in ons land wit en dat was sinds 2001 niet meer voorgekomen (toen 7 dagen). Op 7 april lag in het noorden, oosten en zuiden op grote schaal 1-7 cm en groeide het sneeuwdek in de Limburgse heuvels hier en daar zelfs tot boven 15 centimeter aan. In combinatie met de wind leverde dat hier en daar zelfs stuifsneeuw op. Sinds 14 april 1999 werd er niet op zulke grote schaal zoveel sneeuw gezien in de grasmaand. De Bilt noteerde twee officiële sneeuwdekdagen, op 6 en 7 april. Dit gebeurde vroeger regelmatig, maar kwam na 1999 nooit meer voor.

Uniek: warmste dag in februari warmer dan april

Zeer bijzonder was dat de hoogste temperatuur van de maand in De Bilt, gemeten op 28 april, 17,8 graden bedroeg, terwijl het in februari al eens 18,7 graden is geweest op de 24e. Een hoogste temperatuur in februari hoger dan die in april is in De Bilt nooit eerder voorgekomen. Uiteindelijk werd het in april op 2 dagen ergens in het land 20 graden of warmer, namelijk op 1 april en op 28 april.

Met dit alles stond het weer dit jaar in april in schril contrast met het warme en vaak zonnige weer dat we in het recente verleden in het overgrote deel van de aprilmaanden hebben meegemaakt. Die warmte is ook de oorzaak van de snelle opwarming van april in de geldende klimaatnormen.

Regionaal witte Pasen start van zeer koude periode

Na een warme start van de maand met in Zuid-Limburg nog ruim 20 graden, koelde het snel af door noordelijke winden. De Paasdagen verliepen koud. Was het op Eerste Paasdag nog droog met vooral later op de dag af en toe zon, op Tweede Paasdag stroomde achter een koufront zeer koude lucht het land binnen en dat ging gepaard met winterse buien. Tijdens die sneeuwbuien daalden de temperaturen zelfs overdag soms tot iets onder het vriespunt.

Op 6 april werd het niet warmer dan tussen 2,8 graden in Maastricht en 6,5 graden op Schiphol en in Eelde. In de ochtend was het in het oosten op veel plaatsen wit van de sneeuw, ook in De Bilt en dat was sinds 1999 niet meer voorgekomen in april. Overdag hielden de winterse buien aan en waaide het ook nog eens hard uit het noordwesten. Kouderecords verder echter bij lange na niet verbroken.

Een dag later passeerde een storing met op veel plaatsen sneeuw. De zuidoostelijke helft van het land werd even wit, in de Limburgse heuvels groeide het sneeuwdek tot boven 15 centimeter aan. Aan zee kwam tijdelijk een windkracht 8 te staan met windvlagen tot ruim 80 kilometer per uur. De harde wind gaf in de Limburgse heuvels aanleiding tot stuifsneeuw.

Het koude weer met winterse buien hield tot halverwege de maand aan. Hogedrukgebieden, meestal ten westen en noordwesten van Nederland, hielden de wind in de noord(west)hoek, waarmee de aanvoer van koude lucht aanhield. In de nachten kwam het op diverse plaatsen tot lichte vorst, overdag werd het vaak niet warmer dan ongeveer 10 graden.

Tweede helft van de maand droog, zonnig en minder koud

De tweede helft van de maand verliep een stuk zonniger en het bleef tot 29 april grotendeels droog. Door hogedrukgebieden boven Scandinavië waaide de wind een tijd uit het noordoosten. De nachten bleven koud met lichte vorst, overdag werd het een stuk aangenamer met in het binnenland ruim 15 graden. Vanaf 21 april werd het in het noorden weer opvallend koud met maxima rond of onder 10 graden. Verder naar het zuiden was het iets minder koud.

Koningsdag was heerlijk met veel zon en temperaturen tussen 14 en 17 graden. Op 28 april stroomde nog wat warmere lucht ons land binnen. Arcen tekende op de eerste dag dat de terrassen open gingen met 20,9 graden uiteindelijk de hoogste temperatuur van de maand aan. Door de zonnige tweede helft van april scheen de zon landelijk 221 uur en dat is meer dan de norm van 196 uur. In het oosten scheen de zon amper 200 uur, in Zeeland het meest met in Vlissingen 250 zonuren.

Op 29 april trok een gebied met actieve regen het land binnen dat de maandhoeveelheid aan regen vooral in het westen en noorden nog behoorlijk opschroefde. De temperaturen gingen weer fiks omlaag; het werd niet warmer dan 9 tot 12 graden. In West-Friesland en in Flevoland ruim een hele maandsom aan regen! Lelystad kwam op 54 mm uit, in de laatste 10 dagen van april is sinds 1901 nog maar 2 keer een grotere neerslagsom gemeten in ons land. De maandsom kwam daar op 82 mm uit, net als in Zeewolde. Aan de andere kant van het IJsselmeer noteerde Hem in totaal 92 mm. Gemiddeld over het land viel in april 42 mm tegen 41 mm normaal. Het droogst was het op Texel en Vlieland, met plaatselijk amper 15 mm. In De Cocksdorp viel maar 11 mm.