Winter 2021 was nat, zacht en toch vrij zonnig

Dat de winter uiteindelijk toch als zacht in de boeken terecht is gekomen, komt helemaal voor rekening van de laatste twee weken van februari, die recordzacht verliepen en waarin het weer vaak meer aan de lente dan aan de winter deed denken. Op 24 februari werd in Arcen de hoogste temperatuur van 19,8 graden bereikt en in De Bilt was het met 18,7 graden niet eerder zo vroeg in het voorjaar zo zacht.

Op 9 februari tekende Hupsel in de Achterhoek de laagste temperatuur van -16,2 graden aan, een verschil van precies 36 graden dus en dat in net iets meer dan twee weken tijd. De -16,2 graden betekende overigens de eerste zeer strenge vorst in 8 jaar tijd en maakten deel uit van een serie van 7 nachten met strenge vorst. In De Bilt werd het niet kouder dan -10,9 graden, gemeten op 12 februari.

Regionale koudegolf

Waar diverse weerstations in het oosten en zuiden van het land in februari een regionale koudegolf wisten binnen te slepen, lukte dat officieel in De Bilt net niet. Het criterium voor een koudegolf werd met één tiende van een graad net gemist. Wel tekende De Bilt 7 ijsdagen op rij aan en ook dat was op het nationale hoofdstation van het KNMI al 8 jaar lang niet meer gebeurd.

De vorstperiode, die op 6 en 7 februari met sneeuwstorm Darcy begon, en op maandag 15 februari met ijzel eindigde, was uiteindelijk het belangrijkste wapenfeit van de winter. Nederland genoot massaal, zowel van de sneeuw als van de mogelijkheden om te schaatsen, die gaandeweg de vorstperiode steeds groter werden. Ook het mooie weer speelde een grote rol. Het was echt genieten van winterse plaatjes die we in Nederland zo lang hadden moeten missen.

Toch lukte het de vorstperiode op veel vlakken niet om de winter als ‘normaal’ de boeken in te krijgen. Op 32 nachten vroor het, tegen 35 nachten normaal. De temperatuur daalde 9 keer onder -5 graden, dat is wel normaal. Het vroor 2 keer steng met minima onder -10 graden tegen één keer normaal. Het aantal ijsdagen, waarbij het de hele dag blijft vriezen, was normaal met 7 tegen 6 dagen gemiddeld. Het koudegetal bleef steken op 36 punten, terwijl we vanaf 40 punten pas mogen spreken van een normale winter.

Ultravroege lente

Het tweede wapenfeit van de winter volgde meteen daarna, en had met winterweer weinig meer te maken. Toen de koude lucht eenmaal uit Nederland was verdrongen, stelde zich vanaf het weekend van 20 en 21 februari een drukverdeling in die de lente ultravroeg naar Nederland bracht. Een zuidelijke wind voerde uitzonderlijk zachte lucht aan, helemaal afkomstig vanuit het noorden van Afrika. Op maandag 22 februari kwam daarin ook veel saharastof mee.

Dagen lang vielen de dagrecords (6 stuks in De Bilt) als rijpe appelen uit de boom, alleen Terschelling bleef er buiten. Daar waaide de wind via de koude Waddenzee en bleven de temperaturen steeds ver achter. In de rest van het land kwam het kwik vaak tussen 15 en 20 graden uit. Na de koude start van de maand groeide de tweede helft van februari tot de warmste ooit uit met een gemiddelde temperatuur van 8,9 graden. Het oude record was 8,1 graden in 1998.

December en januari wisselvallig

Lagen de extremen in februari dichtbij elkaar, in december en januari was het vooral vrij zacht en ook sterk wisselvallig winterweer in Nederland. December trakteerde ons na een vrij koude start halverwege de maand op een zeer zachte periode met veel regen. In Den Burg op Texel werd op 24 december 57 millimeter afgetapt. Na twee redelijke kerstdagen volgde aan het einde van de maand nog storm Bella, de eerste officiële storm van de winter. December was met een temperatuur van 5,5 graden bijna twee graden warmer dan normaal. Er viel gemiddeld 116 millimeter regen, tegen 80 millimeter normaal en de zon scheen gemiddeld 48 uur, tegen 49 uur normaal.

In januari hield het wisselvallige en sombere weer aan. Gemiddeld over het land viel die maand 101 millimeter, tegen 72 millimeter normaal. De zon scheen landelijk 58 uur, tegen 68 uur normaal en met een gemiddelde temperatuur van 3,4 graden tegen normaal 3,6 graden was de maand qua temperatuur normaal. De maand startte rustig waarna het langzaam wat winterser werd. Op 8 januari viel op de Vaalserberg 15 centimeter sneeuw en een dag later brachten ijzelbuitjes verraderlijke gladheid in delen van het land. Een paar rustige en vrij zachte dagen volgden.

De sneeuw van 16 januari

Rond het weekend van 16 en 17 januari werd het opnieuw licht winters en het hoogtepunt van januari was ongetwijfeld de passage van een gebied met sneeuw op zaterdagavond 16 januari, toen een gebied met sneeuw overtrok en er op veel plaatsen tussen 1 en 5 centimeter viel. Voor het grootste deel van het land betekende dit de eerste serieuze sneeuwval in twee jaar tijd. Veel mensen gingen dan ook naar buiten om zo snel als het kon van de sneeuwval te genieten. Omdat na de sneeuw zachte lucht binnenviel, dooide het sneeuwdekje wel heel snel weer weg.

Na een paar zachte dagen, werd het in de laatste week van januari opnieuw kouder. Op de Vaalserberg kwam op 24 en 25 januari zelfs een sneeuwdek van ruim 15 centimeter tot stand. Donderdag 28 januari en vrijdag 29 januari lag de wintergrens boven Nederland. Er viel veel regen en de temperatuurverschillen waren groot. Werd het in het uiterste noordoosten vaak niet warmer dan 1 of 2 graden bij een koude oostenwind, in het zuiden van het land was de wind zuidwestelijk en kwamen de temperaturen tussen 10 en 12 graden uit. Plaatselijk viel in twee dagen tijd tussen 25 en 30 millimeter regen en in Zuid-Limburg bijna 60 mm! Door de overvloedige neerslag steeg de waterstand van de Maas en liepen uiterwaarden vol water.

Zachte winter

Door het zachte slot van februari gaat de winter als geheel nu als een zachte de boeken in. Dat geldt ook voor februari, want door het extreem zachte lenteweer, met een recordaantal van 6 officiële zachte lentedagen, komt de maand op gemiddeld 4,3 graden uit tegen 3,9 graden normaal. In tegenstelling tot de eerdere maanden verloopt februari zonnig en droog met gemiddeld over het land 125 zonuren tegen 92 normaal en 49 mm neerslag tegen 60 mm normaal. De winter telde in zijn geheel gemiddeld over het land 13 dagen met sneeuw. Op 41 dagen viel ergens in ons land iets van sneeuw en dat was meer dan het gemiddelde van 33 dagen. Op 10 dagen bleef de sneeuw gemiddeld liggen en dat is normaal. Naast zacht was de winter ook rustig. Er waaide gemiddeld een zuidenwind van 18,0 km/u tegen 19,8 km/u normaal.