April 2023 natste sinds 1998

De gemiddelde temperatuur in De Bilt lag deze maand op 8,7°C, waar over de normaal voor april over de klimaatperiode 1991-2020 9,9 graden is. Gemiddeld over het land viel circa 79 mm regen, wat bijna dubbel zoveel is als normaal (41 mm). Dit is goed voor een 9e plek in de lijst met natste aprilmaanden sinds het begin van de metingen. In 1998 viel met landelijk 92 mm voor het laatst meer. Op een eerste plek staat 1903 met 112 mm. Qua zonuren deed april niet veel onder voor de normaal met 189 uur zonneschijn tegen 196 uur gemiddeld.

Opvallend is verder dat de maand april in bijna het hele land met een neerslagoverschot eindigde, waar normaal eind april gemiddeld over het land al sprake is van een neerslagtekort van zo'n 30 mm. De natste plek van het land was de Veluwe. In Deelen en Kootwijk viel maar liefst 112,5 mm. Het Limburgse Echt was met 52 mm wat droger, net als het Noord-Hollandse Petten met 50 mm, maar ook hier viel meer neerslag dan normaal.

1 april zet de toon

De eerste dag van april zette meteen de toon voor de rest van de maand. De maand begon vooral in het binnenland namelijk kletsnat met lokaal meer dan 20 mm regen. Daarbij was het bewolkt en waaide het stevig met windstoten van 60 km/u op de Waddeneilanden. De dagen daarna waren onder invloed van een hogedrukgebied ten noorden van ons zo goed als droog. De zon scheen een aantal dagen flink, maar de temperaturen gingen onderuit.

April begint koud

Het eerste deel van april was aan de koude kant. Dit gold zeker voor de nachten: over het gehele land gezien kwam het 2 t/m 6 april tot vorst, 5 dagen op rij vorst dus. In de Bilt vroor het op 3 van die dagen, met op 4 april een minimumtemperatuur van -2,8°C: dit was meteen de laagste temperatuur gemeten in deze maand in De Bilt. Landelijk was het op 5 april nog kouder, met een minimumtemperatuur van -5,0°C in Eelde: nét geen matige vorst (vanaf -5,1°C). Aan de grond daalde de temperatuur daar die nacht tot maar liefst -9,0 graden. In de duinpannen werd onofficieel strenge vorst gemeten.

Op 6 april mat De Bilt zijn laagste maximumtemperatuur: overdag kwam de temperatuur niet hoger uit dan 8,8°C. Landelijk gezien lagen de maxima nog lager op 2 april: in zowel Maastricht als Lauwersoog kwam de temperatuur op die dag niet boven 7,3°C uit.

Toenemende wisselvalligheid en oplopende temperaturen

Vanaf 6 april was het even gedaan met het mooie weer. Het regende van tijd tot tijd en de bewolking nam toe, maar de temperaturen liepen wel op. Tijdens opkaringen op 8 april daalde de temperatuur in het binnenland weer onder het vriespunt, en ontstond er lokaal dichte mist. Tot en met Pasen hield het wisselvallige weer aan: de ene dag viel er wat regen, de andere dag was er weer meer zon.

(Onweers)buien met extreem luide inslagen

Op de avond van tweede paasdag trokken er stevige onweersbuien over het land. Op dinsdag 11 april zorgden die onweersbuien voor opvallend felle inslagen. Bijvoorbeeld vlakbij Emmeloord werd een bliksem met een kracht van 440 kiloampère gemeten, dit is een extreem hoge stroomsterkte voor een blikseminslag. Er werden dan ook meerdere meldingen gedaan van zeer luide inslagen.

Na de zware onweersbuien bleef het wisselvallig weer met opnieuw een afwisseling van zon, buien en bewolking. Tussendoor was vooral vrijdag 14 april een aangename dag met veel zon. Die ochtend vroor het binnenland ook lokaal weer.

Koudeput voorkomt warm lenteweer

Na de wisselvallige periode halverwege april leek aanvankelijk dan eindelijk echt de lente aan te breken. Een hogedrukgebied bouwde zich op boven Scandinavie en de eerste warme dagen stonden op het menu. Toen die verwachte warme dagen dichterbij kwamen, werd een koudeputje op de weerkaarten echter steeds hardnekkiger. De eerste officiële warme dagen bleven dan ook uit.

Eerste lokale warme dag

Wel kwam het op vrijdag 21 april tot de eerste warme lokale dag. Opvallend was dat Eelde, de plek waar eerder al de laagste temperatuur van de maand gemeten werd, de plek was waar de eerste warme dag werd gemeten met 20,5°C. In de avond volgden regen- en onweersbuien. Een dag later, op 22 april, mat de Bilt zijn hoogste temperatuur van de maand: 17,2°C. Ook landelijk werd het die dag het warmst, met een maximumtemperatuur van 21,6°C op weerstation Twenthe, langs de oostgrens bij Enschede.

Regenachtig weer zit noorderlicht in de weg

Opnieuw volgde wisselvallige, regenachtige dagen met soms ook onweer. Het was flink bewolkt, waardoor een unieke kans op het waarnemen van noorderlicht ons ontnomen werd. In de nacht naar maandag 24 april was sprake van een kp8-9 zonnestorm, de zwaarste in vele jaren tijd. Een enkeling legde wat vast dankzij een spaarzame opklaring, maar in het overgrote deel van het land was het gewoon bewolkt. Het noorderlicht was zeer ver zuidelijk te zien, zelfs op plekken als Frankrijk, de Alpenlanden en bijvoorbeeld Slovenië.

Lokaal maandsom in één dag, winterse buien

Die maandag verliep vrijwel overal kletsnet, maar het westen sprong er écht uit. Zo viel er in Hoek van Holland 40,6 mm regen, een maandsom aan neerslag in één dag!

De dagen daarna zocht de wind weer de noordwesthoek op en werd Arctische lucht aangevoerd. Vooral de bovenlucht was ijskoud, waardoor winterse buien over het land trokken. Lokaal viel hagel en op 25 en 26 april werd zelfs natte sneeuw waargenomen in respectievelijk Steenwijk en Putten. De sneeuw bleef niet liggen. Ook vroor het landelijk gezien weer 3 nachten op rij. In de Bilt vroor het met 5 vorstdagen intotaal iets meer dan gemiddeld.

Tegenwoordig valt in een gemiddelde aprilmaand op 2 à 3 dagen (natte) sneeuw in ons land, en daarmee zijn de twee sneeuwdagen dit jaar dus precies in lijn met de klimatologie. In het klimaat van 30 jaar geleden viel in april gemiddeld nog op 6 dagen (natte) sneeuw. Vorig jaar sneeuwde het in april op 4 dagen, in 2021 zelfs op 10 dagen!

Mooi laatste weekend

Na een koude koningsnacht met dus vorst, zat op Koningsdag het weer mee: het was droog en vrij zonnig, al was het niet erg warm. Een wisselvallige en natte april 2023 sloot af met een overwegend droog en zonnig weekend. Zaterdag 29 april was met uitzondering van het uiterste zuidoosten bijna overal in meer of mindere mate zonnig en vandaag, zondag 30 april, schijnt de zon vrijwel overal. De temperaturen lopen daarbij op naar aangename waarden tot lokaal 19 graden.

April steeds warmer

Waar april 2023 relatief koud verliep voor de huidige klimatologische norm, daar zou de huidige aprilmaand in het verleden juist een warme maand geweest zijn. April warmt het snelst op van alle maanden; in het klimaat van 30 jaar geleden was de gemiddelde temperatuur in april slechts 8,0 graden. Van de 122 aprilmaanden sinds het begin van de metingen, waren er 66 kouder dan de huidige. Dat deze april voor ons aanvoelde als relatief koud, geeft ook aan in hoeverre onze normen aan het veranderen zijn.