Jaaroverzicht 2022: Recordzonnig, droog en op twee na warmste jaar ooit

Waar 2021 met een gemiddelde temperatuur van 10,5 graden niet veel warmer of kouder dan het langjarig gemiddelde was, verliep dit jaar veel warmer dan normaal. De gemiddelde temperatuur in De Bilt kwam uit op 11,6 graden en was daarmee een graad te hoog. Alleen in 2014 en 2020 was de jaargemiddelde temperatuur met 11,7 graden nog iets hoger. De gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt was zelfs nooit eerder zo hoog met 16,0 graden tegen 14,6 normaal. De hoogste temperatuur werd gemeten op 19 juli in Maastricht met maar liefst 39,5 graden. De laagste temperatuur werd op 14 december gemeten in Eelde met -10,6 graden.

Op maar liefst 112 dagen werd het in De Bilt 20 graden of warmer, alleen in 2003 en 2018 gebeurde dat nog vaker. Gemiddeld tussen 1991 en 2020 kwam het per jaar tot 93 warme dagen. Ook waren er relatief veel zomerse dagen (35 tegen 28 normaal) en tropische dagen (9 tegenover 5 normaal). Echt koud was het daarentegen zelden. Op 41 dagen was sprake van vorst in De Bilt, tegenover een langjarig gemiddelde van 53 dagen. Slechts 2 keer bleef het de hele dag vriezen, normaal zijn er 6 ijsdagen per jaar. Dankzij een aantal koude nachten sinds half november noteerde het landelijke hoofdstation nog 8 dagen met matige vorst tegenover gemiddeld 10 per jaar. Normaal vriest het ook een paar keer streng, nu kwam het kwik niet onder -10 graden.

3 maanden zon

Het jaar 2022 was recordzonnig met een ongekend aantal van 2234 uur zonneschijn gemiddeld over het land. Normaal schijnt de zon 1774 uur per jaar, afgelopen jaar konden we dus 460 uur extra genieten van de zon, dit komt overeen met meer dan 3 extra maanden aan zon! Het oude record stond op naam van het jaar 2003 met 2100 zonuren. Het jaar verliep ook droog met 799 mm tegenover 852 mm normaal. De verschillen in het land waren niet zo heel groot. Zo viel in Limburg lokaal minder dan 600 mm (Echt 578 mm) en in de Randstad, Friesland en op de Wadden regionaal meer dan 900 mm (Dirksland 970 mm).

Op 32 dagen viel ergens in het land neerslag in de vorm van (natte) sneeuw. Normaal is dit op 46 dagen het geval. December telde de meeste sneeuwdagen, namelijk 11. De sneeuw bleef zelden liggen, alleen op 1 april lag er op veel plekken een sneeuwdek. Normaal is het op 10 dagen wit in ons land. Tot slot was het erg rustig met een gemiddelde windsnelheid van 15,8 km/h tegenover 17,1 km/h normaal. Op een paar onstuimige perioden na werd het weer dan ook vaak gedomineerd door hogedrukgebieden. Op 8 dagen kwam het tot een officiële storm in ons land tegen 7 stormdagen normaal. Vrijwel alle stormen vielen in de onstuimige februarimaand.

Stormachtig einde winter

De eerste maand van 2022 verliep niet alleen zacht, maar het was ook opvallend vaak mistig. Door dominante hogedrukgebieden in onze omgeving stond er vaak maar weinig wind en kon de mist moeilijk oplossen. Daardoor scheen de zon gemiddeld over het land slechts 59 uur, zo’n 9 uur minder dan het langjarig gemiddelde. Met al die hogedrukgebieden in de buurt was het ook een droge maand met landelijk 59 mm regen tegenover 72 mm normaal. De erg rustige en kalme januarimaand eindigde desondanks met storm Corrie, waarvoor op 31 januari code oranje werd afgekondigd.

Het opvallendst waren toch de warmterecords aan het begin van de maand. In Maastricht werd het op 1 januari maar liefst 15,1 graden en daarmee was sprake van de vroegste lokale lentedag ooit gemeten. Dat record kan nu alleen nog op uren, minuten of seconden worden verbroken! Ook in De Bilt was het nog nooit zó warm op Nieuwjaarsdag. Tevens werd het op 2 januari regionaal wederom recordwarm.

In de tweede helft van de maand hadden we te maken met een unieke drielingstorm. Zes dagen op rij kwam het tot storm (windkracht 9 of hoger) ergens in ons land, een nieuw all-time record.

Heel anders was het weer in februari. In de tweede helft van de maand hadden we te maken met een unieke drielingstorm. Zes dagen op rij kwam het tot storm (windkracht 9 of hoger) ergens in ons land, een nieuw all-time record. De zwaarste storm was Eunice op 18 februari. Het was de op twee na zwaarste storm sinds 1970 en met een windstoot van 145 km/h in Cabauw was ook sprake van de zwaarste windstoot ooit gemeten zo ver landinwaarts. De andere stormen in die periode kregen de naam Dudley en Franklin.

Daarbij was het extreem zacht. Zelfs op de ‘koudste’ dag werd het in De Bilt maximaal 7,3 graden, een record. Met alle lagedrukgebieden die langs trokken was het ook een kletsnatte maand. Gemiddeld viel met 119 mm regen bijna twee keer zoveel neerslag als gemiddeld. Alleen in 1946, 2002 en 2020 was het nog natter. Toch eindige februari ook zonnige door een serie prachtige lentedagen aan het einde van de maand. Toen werd de toon gezet voor het uitzonderlijk zonnige weer in de rest van het jaar.

Aprilletje zoet...

Als er één maand is die het zonnejaar 2022 de meeste glans gaf, was het de maand maart wel. Zelden verliep een maand in ons land zo stabiel door de eindeloze aanwezigheid van hogedrukgebieden. De zon scheen gemiddeld over het land een bizarre 245 uur, zelfs veel meer dan het oude record van 208 zonuren in 2014. Op 19 dagen scheen de zon in De Bilt vrijwel de hele dag, nooit eerder telde een maand zo veel stralend zonnige dagen. Naast recordzonnig was de maand ook recorddroog met gemiddeld over het land 9,3 mm neerslag. Het overgrote deel van die (winterse) neerslag viel op 31 maart, de opmaat naar een wit begin van april.

Door het heldere weer kwam het tot flink wat koude nachten met in De Bilt 11 vorstdagen tegenover 8 keer normaal. In het noordoosten vroor het zelfs op 19 dagen. Toch was het uiteindelijk een warme maand, omdat de temperatuur overdag op maar liefst 11 dagen tot boven de 15 graden steeg, een gedeeld record. Verder was de gemiddelde luchtvochtigheid in de maand maart nog nooit zó laag en werd op 18 maart een nieuw record voor de hoogste luchtdruk ooit in de periode maart t/m november genoteerd. Tot slot telde maart nog nooit zo veel dagen waarop het zonnig, droog en warmer dan normaal was als dit jaar.

De Bilt noteerde voor het eerst sinds 1978 weer een officieel gesloten sneeuwdek in april en op de Veluwe werd lokaal een sneeuwdek van 17 centimeter gemeten.

Op 1 april was op veel plekken sprake van een witte wereld. De Bilt noteerde voor het eerst sinds 1978 weer een officieel gesloten sneeuwdek in april en op de Veluwe werd lokaal een sneeuwdek van 17 centimeter gemeten. Slechts één keer was sprake van zo'n dik pak sneeuw in april. Maastricht noteerde die dag ook het eerste kouderecord sinds 15 mei 2020 en op 3 april gebeurde dat opnieuw, toen de temperatuur in Deelen daalde tot -6,3 graden. De maand eindige als geheel dan ook fris met een gemiddelde temperatuur van 9,3 graden in De Bilt tegenover een langjarig gemiddelde (1991 – 2020) van 9,9 graden.

Ondanks een koud, somber en kletsnat begin van de maand was toch al snel weer sprake van een oplopend neerslagtekort. De tweede helft van de maand viel namelijk amper neerslag en was het ook weer zeer zonnig. Daardoor eindigde april 2022 alsnog in de top-10 zonnigste aprilmaanden ooit gemeten.

Zware onweersbuien en tornado’s

De maand mei verliep gemiddeld gezien warm, maar het ontbrak aan echte uitschieters. In mei noteerde De Bilt 14 warme dagen met een temperatuur van 20 graden of hoger tegenover 11 normaal. Maar het werd slechts twee keer zomers warm (25 graden of meer) tegenover 4 keer normaal. Wel werd het op 18 en 19 mei regionaal recordwarm met tropische temperaturen in het zuidoosten.

De hele maand was het behoorlijk zonnig. Met gemiddeld over het land 256 uur zon scheen de zon 37 uur meer dan gemiddeld. Het neerslagtekort liep daardoor snel op, maar de lokale verschillen waren groot. Dat kwam door een aantal dagen met fikse regen- en onweersbuien. Op 19 mei passeerde een lijn met onweersbuien, gepaard met zeer zware windstoten, hagel en lokaal zelfs een stofstorm. Een dag later was het opnieuw raak, toen vooral in Limburg. In Beek nabij Maastricht trok een F1-tornado over met windsnelheden tussen 117 en 180 km/h. In Duitsland ontstonden meerdere zware tornado’s.

Op 19 mei passeerde een lijn met onweersbuien, gepaard met zeer zware windstoten, hagel en lokaal zelfs een stofstorm. Een dag later was het opnieuw raak, toen vooral in Limburg. In Beek nabij Maastricht trok een F1-tornado over met windsnelheden tussen 117 en 180 km/h.

Juni verliep het zonnigst sinds 1976 met landelijk 279 zonuren tegenover 214 normaal. Vooral in het zuidoosten was het regelmatig erg warm met 29 warme dagen en 11 zomerse dagen. In het midden en noorden was het wat minder warm met in De Bilt ‘slechts’ 5 zomerse dagen, wat normaal is voor de maand juni. Tropisch warm werd het er niet, op veel andere plekken gebeurde dat wel.

De droogte werd door de zware regen- en onweersbuien wat getemperd, het was landelijk zelfs vrij nat met 78 millimeter tegenover 67 mm normaal. Één van de perioden was precies tijdens Pinksteren. Met in De Bilt 37,3 mm in twee dagen tijd was het de natste Pinksteren sinds 1945. In de omgeving van Geldermalsen en Rosmalen viel volgens officieuze metingen zelfs rond de 100 millimeter. Later in de maand trokken opnieuw felle regen- en onweersbuien over het land. Op 27 juni trok een tornado over Zierikzee waar 150 huizen beschadigd raakten. Ook op 30 juni ontstond lokaal schade als gevolg van zware windstoten bij onweersbuien.

Hoogzomers

De temperatuur was op veel dagen in de maand juli relatief gematigd. Sterker nog, de nachten verliepen gemiddeld ruim één graad kouder dan normaal. Overdag steeg de temperatuur in De Bilt wel bijna iedere dag tot boven de 20 graden. Opvallend was de extreme hitte op 19 juli. In Maastricht werd een temperatuur gemeten van maar liefst 39,5 graden. Daarmee werd opnieuw het oude hitterecord van Warnsveld (38,6 graden) - dat tot de zomer van 2019 bijna 75 jaar standhield - verbroken. In bijna heel het land kwam de temperatuur toen boven de 35 graden uit.

Ook juli verliep zeer zonnig met 266 uur zon gemiddeld over het land, goed voor een 5e plek voor zonnigste julimaanden ooit gemeten. Naast zeer zonnig verliep de maand ook zeer droog met 32 mm regen tegenover een langjarig gemiddelde (1991 – 2020) van 80 mm. Sinds het begin van de vorige eeuw verliep juli slechts 8 keer nóg droger. De combinatie van veel verdamping en weinig neerslag deed het neerslagtekort snel oplopen.

Eind augustus lag het neerslagtekort op 302 mm. Alleen in de extreme zomer van 1976 was het neerslagtekort eind augustus nog hoger.

Ook in augustus werd het weer grotendeels bepaald door hogedrukgebieden. Met gemiddeld over het land 30 mm regen was het opnieuw zeer droog en met 289 zonuren was het bovendien de op één na zonnigste augustusmaand ooit gemeten. Met name halverwege de maand was lokaal sprake van zware regen- en onweersbuien die tot wateroverlast leidden, maar op veel plekken verscherpte de droogste zich steeds verder. Eind augustus lag het neerslagtekort op 302 mm. Alleen in de extreme zomer van 1976 was het neerslagtekort eind augustus nog hoger. De gevolgen waren overal merkbaar. Van misoogsten tot restricties in de scheepvaart vanwege het extreem lage water. De waterstand in de Rijn bereikte op 18 augustus zelfs de laagste hoogte t.o.v. NAP ooit gemeten.

Augustus was niet alleen zeer droog en zonnig, maar ook zeer warm. Alleen in 1997 en 2020 verliep de maand augustus nóg warmer. In De Bilt werd het op alle dagen warmer dan 20 graden, dat gebeurde nog nooit eerder. Gemiddeld (1991 – 2020) wordt het in augustus 24 keer meer dan 20 graden. Verder werd het 15 keer zomers warm met temperaturen van 25 graden of meer en op maar liefst 7 dagen werd de grens van 30 graden gehaald op het landelijke hoofdstation. Op 13 augustus was de 30e officiële hittegolf sinds 1901 dan ook een feit. Later in de maand kon regionaal een volgende hittegolf worden genoteerd, met als hoogste temperatuur 34,2 graden in Gilze-Rijen op 25 augustus.

Nazomer in oktober

Na een extreem droge zomer volgde een kletsnatte septembermaand. Na een droge start van de maand werd het sterk wisselvallig. Op 10 september was in delen van Zeeland sprake van enorme wateroverlast door zware buien die urenlang over precies dezelfde gebieden trokken. Onder andere in Middelburg en Terneuzen viel tussen de 100 en 150 millimeter regen in één dag. Ook de weken daarna vielen regelmatig stevige buien, met name in de kustprovincies. Met gemiddeld over het land 139 mm regen verliep de maand september sinds 1901 slechts 6 keer nóg natter. In het Zuid-Hollandse Dirksland viel 279 mm.

Het temperatuursverloop was opvallend te noemen. De eerste week liep de temperatuur bijna iedere dag op tot zomerse waarden van 25 graden of meer en op 5 en 6 september werd het regionaal tropisch warm. Daarna kelderde de temperatuur met op 18 september het eerste officiële kouderecord in ruim 2 jaar tijd. De temperatuur bleef in De Bilt toen steken op 13,3 graden. Eerder was de langste reeks warme dagen ooit gemeten al tot een einde gekomen, met 99 warme dagen op rij in Arcen. Ondanks het wisselvallige en niet al te warme weer scheen de zon met gemiddeld over het land 180 uur toch ruim 20 uur meer dan normaal.

In Eindhoven steeg de temperatuur op 29 oktober tot 24,6 graden. Daarmee was het nog nooit zó laat in de herfst zo warm.

Waar het in de maand september eigenlijk alleen in de eerste week nazomerweer was, bracht oktober juist zeer warm, droog en zonnig weer. Slechts 2 keer bleef de temperatuur in De Bilt steken onder de 15 graden. Vooral aan het einde van de maand was het ongekend warm. In De Bilt steeg de temperatuur van 28 t/m 30 oktober drie dagen op rij tot boven de 20 graden. In Eindhoven steeg de temperatuur op 29 oktober tot 24,6 graden. Daarmee was het nog nooit zó laat in de herfst zo warm.

Naast zeer warm was het ook droog met 46 mm tegenover 84 mm normaal. Op een paar momenten na waren hogedrukgebieden dominant en dat resulteerde bovendien in erg zonnig weer. Met gemiddeld over het land 159 zonuren was het de op vijf na zonnigste oktobermaand sinds het begin van de metingen. Door de lange reeks (zeer) zonnige maanden noteerde het landelijke hoofdstation in De Bilt eind oktober al een nieuw all-time record wat betreft het aantal zonuren in één jaar. En dat met nog twee maanden voor de boeg.

Schaatsen op natuurijs

De laatste maand van de meteorologische herfst was wederom zeer zacht. Sinds 1901 was het slechts 5 keer nóg warmer. Op de eerste dag van de maand steeg de temperatuur in De Bilt tot 16,9 graden en op 12 november nog eens tot 16,2 graden. Daarmee was het niet alleen de warmste 12 november ooit gemeten, maar ook gelijk de warmste intocht van Sinterklaas. Een dag later steeg de temperatuur in Limburg tot bijna 19 graden. Hoewel het vaak (zeer) zacht was, lag de temperatuur op 19 en 20 november juist erg laag. Het kwam tot de eerste officiële matige vorst en in het oosten daalde de temperatuur zelfs tot -8,8 graden. Sinds 1983 was het niet eerder zo vroeg in het najaar zó koud.

De verschillen in neerslag tussen de kustregio’s en het binnenland waren groot. Waar in het Noord-Hollandse bergen maar liefst 205 mm neerslag viel, was het in het (zuid)oosten juist behoorlijk droog met in het Limburgse Echt amper 46 mm. Aan het einde van de koude periode rond 20 november viel in delen van Flevoland, Drenthe en Overijssel wat sneeuw met lokaal een sneeuwdek van 4 centimeter. Ondanks het wisselvallige weer was het wel de op twee na zonnigste novembermaand ooit gemeten met 97 zonuren tegenover een langjarig gemiddelde van 70 uur (1991 – 2020). Alleen in de novembermaanden van 1920 en 1989 was het nog zonniger.

De verschillen in neerslag tussen de kustregio’s en het binnenland waren groot.

December tapte uit een ander vaatje. Met een gemiddelde temperatuur van 3,9 graden lag de temperatuur een fractie onder de normale 4,2 graden, maar dit gemiddelde geeft een vertekend beeld. De laatste keer dat december kouder verliep dan normaal was in 2010. De relatief lage gemiddelde temperatuur was compleet te danken aan de koude eerste helft van de maand, met van 12 t/m 18 december in De Bilt de 138e vorstperiode sinds 1901. Op 13 en 17 december noteerde De Bilt een ijsdag. Een week lang vroor het bijna iedere nacht matig, op een enkele plek zelfs streng (-10 graden of kouder). Zo kon half december op veel ondiepe wateren worden geschaatst. Opvallend was dat op een paar lokale sneeuwvlokken na, veel neerslag in de vorm van ijzel viel. Op 15 december werd al code oranje afgekondigd en op 18 december wederom, toen de spekgladde wegen tot een recordaantal botbreuken leidden. Verder was het tijdens de vorstperiode vaak zonnig, waardoor ook de laatste maand van 2022 iets zonniger dan normaal eindigde met 63 uur zon tegenover 58 uur normaal.

Vanaf 19 december was het echter over en uit met de winter. De temperatuur liep vaak op tot zo’n 10 graden met regelmatig regen en soms een stevige wind. Ook dit jaar verliep de Kerst weer groen en zacht met vooral op Eerste Kerstdag een flinke plens regen. Op Tweede Kerstdag was het een stuk droger met zonnige perioden. Daarna keerde het wisselvallige en soms onstuimige weerbeeld terug, met vaak hoge temperaturen. Door de soms kletsnatte dagen in de tweede helft van de maand eindigde de maand december met een normale hoeveelheid neerslag van 84 mm, het langjarig gemiddelde bedraagt 86 mm.

Op Oudejaarsdag steeg de temperatuur in De Bilt tot 15,9 graden. Daarmee werd niet alleen het oude record van 14,4 graden op Oudejaarsdag vorig jaar verbroken, ook was het officieel de warmste decemberdag ooit. Zo sluit het jaar 2022 af waarmee het ook al begon, namelijk recordhoge temperaturen. Het aantal officiële warmterecords in De Bilt kwam daarmee uit op 13 tegen 1 kouderecord.